Βιοδείκτες: Ο «γενετικός καθρέφτης» που αλλάζει τη ζωή των ασθενών με καρκίνο
Γράφει ο κ. Μιχάλης Νικολάου, MD, MSc, MHA, PhD Παθολόγος – Ογκολόγος, Εμπνευστής του προγράμματος “Οίκοθεν”, Επιστημονικά Υπεύθυνος κατ’ οίκον νοσηλείας Νοσοκομείο «Άγιος Σάββας»
Η δημοσίευση του ΦΕΚ Β’ 6151/15.10.2025, που καθορίζει την αποζημίωση και ένταξη των βιοδεικτών στην ογκολογία, αποτελεί ένα ιστορικό ορόσημο για τη δημόσια υγεία στην Ελλάδα. Πρόκειται για μια απόφαση που ξεπερνά τη γραφειοκρατία και αγγίζει την ουσία της ιατρικής πράξης, αφού αποτελεί σπουδαία μεταρρύθμιση που φέρνει τη χώρα μας πιο κοντά στο όραμα της εξατομικευμένης ιατρικής, όπου κάθε ασθενής λαμβάνει τη θεραπεία που πραγματικά του ταιριάζει.
Οι βιοδείκτες δεν είναι απλώς κάποιες εξετάσεις που θα αποζημιώνονται αλλά ο «γενετικός καθρέφτης» του καρκίνου, το σύνολο των μοριακών χαρακτηριστικών που καθορίζουν ποια θεραπεία θα είναι αποτελεσματική και ποια όχι και μέσω αυτών, οι γιατροί μπορούμε να στοχεύσουμε τον καρκίνο με ακρίβεια, αποφεύγοντας θεραπείες χωρίς όφελος και περιττές παρενέργειες. Πρόκειται για την ουσία της ιατρικής ακριβείας, όπου η επιστήμη συναντά την ανθρωπιά και η γνώση γίνεται εργαλείο φροντίδας.
Η αξία για τους ασθενείς
Για τους ασθενείς, η θεσμοθέτηση σημαίνει πρόσβαση στην κατάλληλη θεραπεία τη σωστή στιγμή, χωρίς οικονομικά εμπόδια. Μέχρι πρότινος, πολλές μοριακές εξετάσεις για βιοδείκτες πραγματοποιούνταν είτε με ιδιωτική δαπάνη είτε με δαπάνη της Εταιρείας Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδας (ΕΟΠΕ), η οποία όλα αυτά τα χρόνια έχει διαθέσει περισσότερα από 7 εκατομμύρια ευρώ για να καλύψει το κενό της πολιτείας, διασφαλίζοντας ότι κανένας ασθενής δεν θα μείνει χωρίς τον έλεγχο των πολύτιμων βιοδεικτών.
Η εταιρεία δεν περιορίστηκε μόνο σε τεχνικό ρόλο. Διοργάνωσε την ενημερωτική εκδήλωση και παραχώρησε συνέντευξη τύπου με τίτλο «Ο ρόλος των βιοδεικτών και η συμβολή της ΕΟΠΕ στις καινοτόμες εξατομικευμένες θεραπείες των ασθενών με καρκίνο στην Ελλάδα» στο Μουσείο Μπενάκη στις 21 Φεβρουαρίου 2023 εστιάζοντας στο πρόβλημα της μη αποζημίωσης των βιοδεικτών και επισήμανε με στοιχεία την ανάγκη θεσμικής παρέμβασης.
Υπηρετώντας από την θέση του Αντιπροέδρου της ΕΟΠΕ, σε μια από τις πιο ουσιαστικές αποφάσεις της, το Διοικητικό Συμβούλιο, ομόφωνα, ενέκρινε τη διάθεση περισσότερων από 170.000 ευρώ από το αποθεματικό της για την κάλυψη εξετάσεων NGS σε ασθενείς με μεταστατικό καρκίνο του πνεύμονα, αφαιρώντας τους οικονομικούς περιορισμούς και δίνοντας τη δυνατότητα σε εκατοντάδες ασθενείς να λάβουν την κατάλληλη θεραπεία. Η πράξη αυτή δεν ήταν μόνο επιστημονικά τεκμηριωμένη, αλλά και βαθιά ανθρώπινη.
Η ΕΛΛΟΚ (Ελληνική Ομοσπονδία ασθενών με Καρκίνο) αναγνωρίζοντας αυτή την πρωτοβουλία βράβευσε την ΕΟΠΕ για τη συνεχή και καθοριστική της στήριξη προς τον ασθενή με καρκίνο. Η βράβευση αυτή δεν ήταν απλώς μια τιμητική διάκριση αλλά μια δημόσια αναγνώριση του ρόλου που μπορεί να έχει η ιατρική κοινότητα όταν θέτει τον άνθρωπο πάνω από τη διαδικασία.
Εργαλείο για τους γιατρούς και το ΕΣΥ
Για εμάς τους παθολόγους ογκολόγους, η θεσμοθέτηση των βιοδεικτών είναι ένα βήμα ανακούφισης και προόδου. Η απουσία ενιαίου πλαισίου αποζημίωσης για χρόνια αποτελούσε εμπόδιο στην ορθή εφαρμογή της εξατομικευμένης ιατρικής. Πλέον, με το νέο ΦΕΚ, μπορούμε να σχεδιάζουμε τις θεραπείες με συνέπεια και ακρίβεια, στηριζόμενοι σε ένα επίσημο πλαίσιο, σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα της ESMO και της ASCO.
Το όφελος όμως επεκτείνεται και στο ίδιο το σύστημα υγείας. Η στοχευμένη χρήση των βιοδεικτών μειώνει τη σπατάλη των πόρων, αποτρέπει τις μη αποτελεσματικές θεραπείες και ενισχύει τη βιωσιμότητα του Ε.Σ.Υ, προάγοντας το μοντέλο Value-Based Healthcare – που αφορά τη φροντίδα που βασίζεται στην αξία για τον ασθενή.
Η πορεία μέχρι τη θεσμοθέτηση υπήρξε μακρά και απαιτητική. Το προηγούμενο Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΟΠΕ, υπό την προεδρία της κυρίας Ζένιας Σαριδάκη, συγκρότησε μια εξειδικευμένη ομάδα επιστημόνων που εργάστηκε μήνες για τη σύνταξη των Κατευθυντήριων Οδηγιών για την ανάλυση βιοδεικτών σε ασθενείς με συμπαγείς όγκους, συνδυάζοντας επιστημονική τεκμηρίωση και οικονομική ρεαλιστικότητα. Καθοριστικός ωστόσο υπήρξε και ο ρόλος της πολιτικής ηγεσίας. Με αποφασιστικότητα και όραμα, ο Υπουργός Υγείας, κ. Άδωνις Γεωργιάδης προχώρησε στη θεσμοθέτηση και αποζημίωση των βιοδεικτών, δέκα χρόνια μετά την πρώτη του πρωτοβουλία το 2014, αποδεικνύοντας συνέπεια, συνέχεια και πολιτική βούληση υπέρ του ασθενούς.
Μια νέα σελίδα στην ψηφιακή υγεία
Η νέα ψηφιακή εποχή της ογκολογίας είναι εδώ και έχουμε συμβάλει καθοριστικά για αυτό. Η ένταξη των βιοδεικτών εντάσσεται σε μια ευρύτερη στρατηγική ψηφιακού μετασχηματισμού της ογκολογικής φροντίδας. Η δημιουργία του Εθνικού Μητρώου Νεοπλασματικών Νόσων επιτρέπει τη συλλογή πραγματικών δεδομένων (real-world data), την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των θεραπειών και τη χάραξη πολιτικής με βάση τα τεκμήρια.
Σε συνδυασμό με την ψηφιοποίηση των θεραπευτικών πρωτοκόλλων, την ηλεκτρονική συνταγογράφηση, την ανάπτυξη προγραμμάτων όπως το «Οίκοθεν», που μεταφέρει τη νοσοκομειακή φροντίδα στο σπίτι και την αποστολή φαρμάκων κατ’ οίκον, η Ελλάδα αλλάζει πραγματικά σελίδα στην υγεία. Το σύστημα γίνεται πιο ανθρώπινο, προσβάσιμο και διαφανές, επιτρέποντας στον ασθενή να παραμείνει στο επίκεντρο, εκεί όπου πάντα όφειλε να είναι.
Η θεσμοθέτηση των ανωτέρω δεν είναι μεμονωμένες δράσεις αλλά αποτελούν κομμάτια μιας συνολικής εθνικής στρατηγικής που ενώνει την επιστήμη, την τεχνολογία και την κοινωνική ευαισθησία ανοίγοντας μία νέα σελίδα για την ιατρική και την κοινωνία. Για εμένα, η συμμετοχή και η συμβολή μου σε αυτή τη διαδρομή αποτελεί μεγάλη τιμή και βαθιά ευθύνη. Η θεσμοθέτηση των βιοδεικτών είναι κάτι περισσότερο από μια διοικητική πράξη. Αποτελεί βήμα δικαιοσύνης, προόδου και αξιοπρέπειας. Ένα βήμα που φέρνει τη χώρα μας πιο κοντά σε μια Ελλάδα της ίσης φροντίδας και της επιστημονικής αξιοπιστίας, όπου ο ασθενής έχει τη θέση που του αξίζει: στο κέντρο της ιατρικής πράξης. Τέλος, δεν πρέπει να λησμονούμε ότι κάποια στιγμή όλοι μας θα έρθουμε στη θέση του ασθενούς και πως σήμερα θα σχεδιάσουμε, αύριο θα απολαύσουμε.
Διαβάστε επίσης
Ζώντας με τον καρκίνο: Η ψυχολογική στήριξη είναι πολύτιμη
Καρκίνος: Απογοητευτικά χαμηλές οι δαπάνες σε καινοτόμες θεραπείες και έρευνα στην Ευρώπη
Νοσηλευτές: Ο ακρογωνιαίος λίθος της φροντίδας των ογκολογικών ασθενών
Πηγή: www.ygeiamou.gr
