Μονάδες Αυξημένης Φροντίδας: Η σύγχρονη «ασπίδα» προστασίας από το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο

*Γράφουν ο κ. Γεώργιος Τσιβγούλης, Καθηγητής Νευρολογίας ΕΚΠΑ – Δ/ντής Β΄ Νευρολογικής Κλινικής ΕΚΠΑ ΠΓΝ «Αττικόν»- ΓΝΔΑ «Αγία Βαρβάρα» και η κυρία Ελένη Μπακόλα, Επιμελήτρια Α’ ΕΣΥ Β΄ Νευρολογικής Κλινικής ΕΚΠΑ ΠΓΝ «Αττικόν»- ΓΝΔΑ «Αγία Βαρβάρα».

Τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια (ΑΕΕ) συνιστούν τη δεύτερη αιτία θανάτου παγκοσμίως (12% των θανάτων) μετά την ισχαιμική καρδιακή νόσο. Πέρα από σημαντική αιτία θανάτου, τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια αποτελούν και κύρια αιτία αναπηρίας. Εκτιμάται πως 1 στους 4 επιζήσαντες με αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια παραμένει εξαρτώμενος για τις βασικές καθημερινές τους ανάγκες και 1 στους 2 παρουσιάζει κινητικά ελλείματα ως συνέπεια του αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου. Η πλειονότητα των ασθενών μετά από αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο εμφανίζει κάποιου βαθμού γνωστική έκπτωση και οι ασθενείς αυτοί εμφανίζουν υψηλό κίνδυνο εμφάνισης άνοιας. Ο κίνδυνος της άνοιας δεκαπλασιάζεται στους ασθενείς σε σύγκριση με τον γενικό πληθυσμό. Η κατάθλιψη είναι επίσης συχνότατη μετά από αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, εμφανιζόμενη σε 1 στους 4 ασθενείς.

Τα επιδημιολογικά δεδομένα των αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων στην Ελλάδα καταδεικνύουν μία από τις μεγαλύτερες ετήσιες επιπτώσεις (587 περιστατικά ανά 100.000 πληθυσμού) στην Ευρώπη με βάση τα δεδομένα πρόσφατης πληθυσμιακής μελέτης (Evros Stroke registry). Προβάλλοντας τα στοιχεία που διαθέτουμε στο σύνολο του Ελλαδικού πληθυσμού, κάθε έτος γύρω στους 60.000 συμπολίτες μας εκδηλώνουν αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια στην Ελλάδα. Λαμβάνοντας υπόψη την ταχεία γήρανση του ελληνικού πληθυσμού, ο επιπολασμός τους στην Ελλάδα αναμένεται να αυξηθεί περαιτέρω. Υπολογίζεται ότι στην επόμενη εικοσαετία, ο επιπολασμός θα αυξηθεί κατά 19% και οι θάνατοι κατά 24%.

Οι βασικοί τομείς δράσης για την ολιστική διαχείριση των αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων περιλαμβάνουν την εκπαίδευση της κοινότητας, την πρωταρχική πρόληψη, την πρωτογενή πρόληψη, την οργάνωση ΕΚΑΒ, την αντιμετώπιση στην οξεία φάση, την δευτερογενή πρόληψη, την αποκατάσταση και την συνεχιζόμενη ποιοτική βελτίωση.

Οι Μονάδες Αυξημένης Φροντίδας για τα Αγγειακά Εγκεφαλικά Επεισόδια (ΜΑΦ ΑΕΕ) παίζουν καταλυτικό ρόλο στην ορθή αντιμετώπισή τους στην οξεία φάση, την στοχευμένη δευτερογενή πρόληψη και την πρώιμη αποκατάσταση και αποτελούν μια χωροταξικώς διακριτή μονάδα νοσηλείας που δέχεται αποκλειστικά ασθενείς με  αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια ή παροδικά ισχαιμικά επεισόδια (ΠΙΕ) και όχι ασθενείς με άλλες νευρολογικές νόσους.

Η νοσηλεία ασθενών με αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια σε Μονάδες Αυξημένης Φροντίδας για τα Αγγειακά Εγκεφαλικά Επεισόδια έχει αποδεδειγμένα σημαντικά οφέλη σε σχέση με τη νοσηλεία σε γενικές παθολογικές ή νευρολογικές κλινικές. Η οργανωμένη φροντίδα μειώνει τη θνητότητα και την αναπηρία, εξασφαλίζοντας έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία, συνεχή παρακολούθηση ζωτικών παραμέτρων, πρόληψη και αντιμετώπιση επιπλοκών (πνευμονία, εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση), καθώς και πρώιμη κινητοποίηση και αποκατάσταση. Επιπλέον, η διεπιστημονική ομάδα που στελεχώνει τις Μονάδες (ιατροί, νοσηλευτές, φυσικοθεραπευτές, λογοθεραπευτές, εργοθεραπευτές, κοινωνικοί λειτουργοί) παρέχει ολοκληρωμένη φροντίδα, η οποία συνεχίζεται και μετά την έξοδο των ασθενών από το νοσοκομείο με υποστήριξη πρόληψης υποτροπών και κοινωνικής επανένταξης. Συνολικά, οι Μονάδες αποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο της σύγχρονης αντιμετώπισης των αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων, βελτιώνοντας την πρόγνωση και την ποιότητα ζωής των ασθενών.

Με βάση το ν. 5063/2023 (Α’ 184) θεσπίστηκε τον Nοέμβριο του 2023 το Εθνικό Δίκτυο Μονάδων Αυξημένης Φροντίδας για την αντιμετώπιση ασθενών με αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια, το οποίο προβλέπει τη λειτουργία 19 ΜΑΦ ΑΕΕ σε όλη την Ελληνική Επικράτεια. Λίγες μέρες αργότερα (18/12/2023) στη Β΄Νευρολογική Κλινική ΕΚΠΑ του Π.Γ.Ν «Αττικόν» – Γ.Ν.Δ.Α.«Η Αγία Βαρβάρα» ξεκίνησε η λειτουργία μιας ΜΑΦ ΑΕΕ στο Εθνικό Σύστημα Υγείας με δυναμικότητα 6 κλινών. Στους 21 μήνες συνεχούς λειτουργίας της έχουν νοσηλευτεί 613 ασθενείς με οξύ αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο με τη συνολική πληρότητα της Μονάδας να ανέρχεται στο 99%. Η μέση διάρκεια νοσηλείας υπολογίζεται στις 5 ημέρες. Το 20% των ασθενών με ισχαιμικά αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια έλαβαν θεραπείες επαναιμάτωσης (ενδοφλέβια θροβόλυση ή/και μηχανική θρομβεκτομή). Τα ποσοστά επιπλοκών που καταγράφησαν είναι πολύ χαμηλά, μόλις 6%. Πάνω από 70% των ασθενών που έλαβαν εξιτήριο από τη ΜΑΦ ΑΕΕ είχαν άριστη λειτουργική έκβαση.

Σε αναγνώριση της ορθής επιστημονικής διαχείρισης των ασθενών με αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια, η ΜΑΦ ΑΕΕ του ΠΓΝ «Αττικόν»- Γ.Ν.Δ.Α.«Η Αγία Βαρβάρα» έλαβε τον Δεκέμβριο του 2024 πιστοποίηση από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό ΑΕΕ (European Stroke Unit Organization- ΕSO) μετά από σχετική εξέταση του φακέλου από ειδική διεθνή ομάδα εμπειρογνομώνων (ESO Stroke Unit Certification Committee) αποτελώντας την πρώτη ΜΑΦ ΑΕΕ του ΕΣΥ που λαμβάνει τη σχετική Ευρωπαϊκή πιστοποίηση.

Επίσης, σταθερά στους 21 μήνες λειτουργίας της, η Μονάδα Αυξημένης Φροντίδας για τα Αγγειακά Εγκεφαλικά Επεισόδια λαμβάνει για κάθε περίοδο τριών μηνών βραβεία από τον Διεθνή Οργανισμό Μη Κερδοσκοπικού χαρακτήρα Angels και τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό ΑΕΕ για την άριστη διαγνωστική και θεραπευτική διαχείριση των ασθενών με ΑΕΕ (gold και platinum).

Οι καλές εκβάσεις των ασθενών με αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια και οι παραπάνω διακρίσεις της ΜΑΦ ΑΕΕ δεν είναι τυχαίες. Είναι το αποτέλεσμα της μια συνολικής προσπάθειας με βασικούς πυλώνες την στέλεχωση της Μονάδας με εξειδικευμένο προσωπικό, τη διασφάλιση του απαραίτητου εξοπλισμού και της αγαστής συνεργασίας με άλλες κλινικές και εργαστήρια του Νοσοκομείου (Β’ Κλινική Εντατικής Θεραπείας ΕΚΠΑ, Β’ Αναισθησιολογική Κλινική ΕΚΠΑ, Β’ Νευροχειρουργική ΕΚΠΑ, Β’ Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΕΚΠΑ, Δ’ Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΕΚΠΑ, Β’ Καρδιολογική Κλινική ΕΚΠΑ, Γ’ Χειρουργική Κλινική ΕΚΠΑ, Δ’ Χειρουργική Κλινική ΕΚΠΑ, Α’ Αγγειοχειρουργική Κλινική ΕΚΠΑ, Β’ Εργαστήριο Ακτινολογίας ΕΚΠΑ, Τμήμα Επεμβατικής Ακτινολογίας και Νευροακτινολογίας).

Το υψηλής εξειδίκευσης προσωπικό της Μονάδας του ΠΓΝ «Αττικόν» περιλαμβάνει τον Διευθυντή της Β΄ Νευρολογικής Κλινικής ΕΚΠΑ, 2 μέλη ΔΕΠ, 4 Επιμελητές ΕΣΥ, 4 ειδικευόμενους, άρτια εκπαιδευμένους νοσηλευτές και πλαισιώνεται περαιτέρω από φυσίατρο, φυσικοθεραπευτές, λογοθεραπευτές και εργοθεραπευτή. Η συνεχής εκπαίδευση και η εξειδίκευση στη φροντίδα των ασθενών με αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια επιτρέπουν την εφαρμογή των πλέον σύγχρονων θεραπευτικών και νοσηλευτικών πρωτοκόλλων, συμβάλλοντας στην ταχύτερη ανάρρωση και λειτουργική ανεξαρτησία των ασθενών.

O ρόλος των νοσηλευτών σε μια ΜΑΦ ΑΕΕ είναι καθοριστικός για την πορεία και την ανάρρωση των ασθενών. Οι νοσηλευτές αποτελούν τον πυρήνα της συνεχούς φροντίδας, παρέχοντας υψηλής ποιότητας νοσηλευτικές υπηρεσίες, διασφαλίζοντας την έγκαιρη αναγνώριση και αντιμετώπιση επειγόντων καταστάσεων και συμβάλλοντας ενεργά στην πρόληψη επιπλοκών, όπως οι ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις. Παράλληλα, η ανθρώπινη και εξατομικευμένη προσέγγιση που υιοθετούν, ενισχύει την ασφάλεια, την εμπιστοσύνη και την ψυχολογική στήριξη των ασθενών και των οικογενειών τους, καθιστώντας τον ρόλο τους αναντικατάστατο στη συνολική θεραπευτική διαδικασία.

Oι ασθενείς με οξύ ισχαιμικό αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο έχουν πρόσβαση σε θεραπείες επαναιμάτωσης, όπως η ενδοφλέβια θρομβόλυση – με την καινοτόμο χρήση της τενεκτεπλάσης – και η μηχανική θρομβεκτομή σε στενή συνεργασία με το Β΄ Εργαστήριο Ακτινολογίας ΕΚΠΑ, Β΄Αναισθησιολογική Κλινική ΕΚΠΑ, Β΄ Κλινική Εντατικής Θεραπείας ΕΚΠΑ και τη Β΄Νευροχειρουργική Κλινική ΕΚΠΑ. Επιπλέον, η προηγμένη νευροαπεικόνιση (MRI και CT αιμάτωσης) επεκτείνει τα χρονικά όρια χορήγησης θεραπειών σε περισσότερους ασθενείς.

Στα αιμορραγικά αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια εφαρμόζονται εξειδικευμένες παρεμβάσεις, όπως η αναστροφή της δράσης των αντιπηκτικών (ιδαρουσιζουμάμπη, andexanet alpha), ο άμεσος έλεγχος της αρτηριακής πίεσης με τη χρήση νέων αντιυπερτασικών φαρμάκων (κλεβιδιπίνη) κ.ά. Και η συνεργασία όμως με τη Β΄ Νευροχειρουργική Κλινική ΕΚΠΑ για ενδεχόμενη χειρουργική αντιμετώπιση αποδεικνύει ότι η πολυεπίπεδη διεπιστημονική συνεργασία είναι καθοριστικός παράγοντας για τη βελτίωση της πρόγνωσης των ασθενών.

Η Μονάδα Αυξημένης Φροντίδας για τα Αγγειακά Εγκεφαλικά Επεισόδια διαθέτει σύγχρονο και πλήρως εξοπλισμένο τεχνολογικό περιβάλλον που υποστηρίζει την άμεση και ακριβή διάγνωση αλλά και την αποτελεσματική θεραπευτική παρέμβαση. Κάθε κλίνη διαθέτει monitor συνδεδεμένο με κεντρική μονάδα παρακολούθησης, εξασφαλίζοντας συνεχή καταγραφή ζωτικών παραμέτρων. Παράλληλα, υπάρχουν τρία υπερσύγχρονα μηχανήματα υπερηχογραφίας για τον έλεγχο ενδοκράνιων και εξωκράνιων αγγείων, καθώς και φορητά μηχανήματα διακρανιακής υπερηχογραφίας. Ο εξοπλισμός συμπληρώνεται από ηλεκτροεγκεφαλογράφο, ηλεκτρομυογράφο/ηλεκτρονευρογράφο, μηχάνημα μελέτης ύπνου, 12κάναλο ΗΚΓ, Holter ρυθμού και αρτηριακής πίεσης και συσκευές διαβαθμισμένης συμπίεσης κάτω άκρων για την πρόληψη θρομβώσεων. Όλα αυτά διασφαλίζουν ότι κάθε ασθενής παρακολουθείται εντατικά και με ακρίβεια, μειώνοντας τον κίνδυνο επιπλοκών και βελτιώνοντας την έκβαση.

Συμπερασματικά, στο παράδειγμα της Μονάδας του ΠΓΝ «Αττικόν» – Γ.Ν.Δ.Α.«Η Αγία Βαρβάρα» αποδεικνύεται ότι συνδυάζοντας το εξειδικευμένο προσωπικό, τον προηγμένο τεχνολογικό εξοπλισμό και τη δυνατότητα στενής συνεργασίας με άλλα εξειδικευμένα τμήματα επιτυγχάνουν τη βέλτιστη κλινική έκβαση και τη λειτουργική αποκατάσταση των ασθενών με αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια.

Διαβάστε επίσης

Εγκεφαλικό επεισόδιο: Έλληνας ερευνητής αναλύει την επέμβαση που σώζει ζωές ακόμη και όταν είναι πολύ αργά 

Εγκεφαλικό επεισόδιο: Πώς η παιδική ηλικία τριπλασιάζει τον κίνδυνο πριν τα 50 

Σιωπηρό εγκεφαλικό επεισόδιο: Ποιοι το περνούν χωρίς να το καταλάβουν

Πηγή: www.ygeiamou.gr