Παντελής Κάπρος: Η καθυστέρηση της ενεργειακής μετάβασης δημιουργεί κινδύνους αύξησης των τιμών ενέργειας
Δεν εμποδίζουν οι ΑΠΕ την ανταγωνιστικότητα και δεν χρειάζεται στροφή στο φυσικό αέριο για να έχουμε χαμηλές τιμές ενέργειας, υποστηρίζει σε σημερινό άρθρο του στο LinkdIn ο καθηγητής Παντελής Κάπρος, πρωτεργάτης της απελευθέρωσης της αγοράς ενέργειας και της διαμόρφωσης του pool αλλά και επιστημονικός συνεργάτης του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας τα προηγούμενα χρόνια.
Ο κ. Κάπρος συνέβαλε σε κορυφαίες πρωτοβουλίες, όπως στη δημιουργία του καινοτόμου μηχανισμού φορολόγησης των υπερκερδών στην ηλεκτροπαραγωγή, τον Κλιματικό Νόμο αλλά και τη διαμόρφωση του νέου Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα (Ε.Σ.Ε.Κ.). Και τώρα με το άρθρο του υποστηρίζει την ανάγκη να τηρηθούν οι στόχοι του ΕΣΕΚ και προτείνει τί πρέπει να γίνει για να μειωθούν οι τιμές ενέργειας και να ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα της βιομηχανίας.
Σημειώνει ότι λόγω υποθετικών και αβάσιμων απειλών για την προσιτότητα, υποστηρίζεται ότι η πράσινη μετάβαση θα πρέπει να καθυστερήσει, να αναβληθεί ή να ακυρωθεί εν μέρει και τονίζει ότι το να κατηγορούνται οι ΑΠΕ και η αποθήκευση για τη μη προσιτή τιμή είναι άδικο και ενέχει τον κίνδυνο παραπλάνησης της κοινής γνώμης. Προτείνει πώς οι ΑΠΕ πρέπει να αναπτυχθούν και πώς μπορούν να εξασφαλίσουν ανταγωνιστικές τιμές ενέργειας.
Ακολουθεί το άρθρο:
“Εξακολουθούν να βρίσκονται στην πολιτική ατζέντα της ελληνικής κυβέρνησης το ΕΣΕΚ (Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα – 80% ΑΠΕ στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας έως το 2030, φιλόδοξοι στόχοι ηλεκτροδότησης συν εξοικονόμησης ενέργειας έως το 2030 και κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050) και ο Νόμος για το Κλίμα (μείωση εκπομπών 80% έως το 2040, μείωση εκπομπών 100% έως το 2050);
• Πρέπει να επιβραδύνουμε ή να συνεχίσουμε με το φιλόδοξο χρονοδιάγραμμα για τη μετάβαση στην πράσινη ενέργεια στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας;
• Υπάρχει πράγματι αύξηση του κόστους ενέργειας λόγω του ΕΣΕΚ, δηλαδή λόγω των ΑΠΕ; Απειλούνται πραγματικά το βιομηχανικό ενεργειακό κόστος από τις ΑΠΕ και το μείγμα ΑΠΕ-αποθήκευσης που ορίζεται από το ΕΣΕΚ;
Η βιομηχανία και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναγνωρίζουν ευρέως ότι το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα της Ελλάδας έχει καταρτιστεί με προσοχή και ακρίβεια. Το σχέδιο έχει σχεδιάσει και αναλύσει ένα βελτιστοποιημένο επενδυτικό πρόγραμμα στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, συντονισμένο από οικονομικής άποψης με ένα φιλόδοξο πρόγραμμα επενδύσεων στην αποθήκευση ηλεκτρικής ενέργειας και, όπου είναι απαραίτητο, συμπληρωμένο με παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από φυσικό αέριο. Αυτή η προσέγγιση στοχεύει να επιτρέψει την επίτευξη φιλόδοξων στόχων για τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, διασφαλίζοντας παράλληλα πλήρη αξιοπιστία και ασφάλεια εφοδιασμού.
Έχει αποδειχθεί αναλυτικά ότι η ταχεία ανάπτυξη ενός ισορροπημένου μείγματος ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και αποθήκευσης μπορεί να διατηρήσει τη σταθερότητα του συστήματος, μειώνοντας σταδιακά το μέσο κόστος ηλεκτρικής ενέργειας. Με άλλα λόγια, η προσεκτικά σχεδιασμένη και φιλόδοξη μετάβαση του συστήματος ηλεκτρικής ενέργειας στην πράσινη ενέργεια έχει ως αποτέλεσμα σταθερά χαμηλότερες τιμές για τους καταναλωτές, βραχυπρόθεσμα έως μακροπρόθεσμα. Αυτό αντιπροσωπεύει ένα σημαντικό επίτευγμα του σχεδίου, ιδίως δεδομένου ότι αυστηροί περιορισμοί για τη διασφάλιση της πλήρους αξιοπιστίας του συστήματος ηλεκτρικής ενέργειας έχουν ενσωματωθεί σε ένα σύστημα όπου οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας παράγουν ήδη το 80% της ηλεκτρικής ενέργειας το 2030 και μετά. Ταυτόχρονα, η ασφάλεια εφοδιασμού και η ενεργειακή ανεξαρτησία διασφαλίζονται πλήρως, υποστηριζόμενες από την επέκταση των εξαγωγών και το διασυνοριακό εμπόριο, σταθεροποιώντας έτσι περαιτέρω το σύστημα με το χαμηλότερο δυνατό κόστος.
Η αποθήκευση, σε συνδυασμό με βελτιωμένες διασυνδέσεις, που περιστασιακά συμπληρώνεται από την εξισορρόπηση της δυναμικότητας από σταθμούς φυσικού αερίου, δημιουργεί ένα μείγμα που δείχνει ξεκάθαρα ότι είναι απολύτως εφικτό να διατηρηθεί η ηλεκτρική ενέργεια σε προσιτή τιμή, ενώ παράλληλα θα απαλλάσσεται πλήρως από τις εκπομπές άνθρακα το σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας και θα πληρούνται τα αυστηρότερα πρότυπα αξιοπιστίας. Αυτό επιβεβαιώνεται από πολλές χώρες σε όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένων εκείνων στην Ευρωπαϊκή Ένωση, μέσω μιας ποικιλίας αναλυτών, μοντελοποιητών και συμβούλων πολιτικής. Όλα τα σχέδια πράσινης μετάβασης στον τομέα της ενέργειας που υποβάλλονται στην ΕΕ από κυβερνήσεις ακολουθούν την ίδια προσέγγιση και στοχεύουν σε παρόμοια επίπεδα φιλοδοξίας”.
Γιατί δεν πρέπει να καθυστερήσει η ενεργειακή μετάβαση
“Επομένως, δεν υπάρχει λόγος να ισχυριστεί κανείς ότι, λόγω υποθετικών και αβάσιμων απειλών για την προσιτότητα, η πράσινη μετάβαση θα πρέπει να καθυστερήσει, να αναβληθεί ή να ακυρωθεί εν μέρει, όπως δήλωσαν πρόσφατα προφορικά Έλληνες αξιωματούχοι πριν από τη συμμετοχή τους σε συναντήσεις υψηλού επιπέδου της ΕΕ, οι οποίες επιβεβαίωσαν ομόφωνα την ανάγκη να επιδιωχθεί η φιλόδοξη μετάβαση στην πράσινη ενέργεια χωρίς καθυστέρηση.
Η αναβολή της μετάβασης στην πράσινη ενέργεια σημαίνει ότι θα συνεχιστεί η μεγάλη εξάρτηση από την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από φυσικό αέριο εις βάρος των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και της αποθήκευσης. Ένα τέτοιο μείγμα υπονοεί περαιτέρω ότι οι τιμές του φυσικού αερίου θα οδηγήσουν σε υψηλές τιμές χονδρικής ηλεκτρικής ενέργειας για σημαντικό μέρος κάθε ημέρας, όπως έχει συμβεί μέχρι στιγμής. Επιπλέον, είναι γνωστό ότι οι προσφορές μονάδων φυσικού αερίου συχνά περιλαμβάνουν προσφορές σπανιότητας, που χαρακτηρίζονται από απότομες κεκλιμένες καμπύλες τιμής-όγκου, μια πρακτική κοινή σε ολόκληρη την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας. Τέτοιες συμπεριφορές υποβολής προσφορών «σιωπηρής συμπαιγνίας» συμβάλλουν στις πολύ υψηλές τιμές της αγοράς ενέργειας που παρατηρούνται σε περιόδους χαμηλών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και κυριαρχίας του φυσικού αερίου. Οι καθυστερήσεις στην πράσινη μετάβαση θα παρατείνουν αυτόν τον ακριβό μηχανισμό και θα εμποδίσουν περαιτέρω την υλοποίηση των χαμηλού κόστους οφελών που επιτρέπουν οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και η αποθήκευση.
Εάν το πολιτικό κίνητρο πίσω από τους ισχυρισμούς που ευνοούν την καθυστέρηση της μετάβασης στην πράσινη ενέργεια σχετίζεται με τη γεωπολιτική του φυσικού αερίου – συγκεκριμένα, για την εξασφάλιση της μελλοντικής κατανάλωσης φυσικού αερίου για την υποστήριξη των προοπτικών LNG των ΗΠΑ – το να κατηγορούνται οι ΑΠΕ και η αποθήκευση για τη μη προσιτή τιμή είναι άδικο και ενέχει τον κίνδυνο παραπλάνησης της κοινής γνώμης.
Επίσης υποστηρίζεται ότι για να συγκλίνει η αγορά ηλεκτρικής ενέργειας σε μια ενιαία τιμή, καθυστερείται η μετάβαση στην πράσινη ενέργεια μέχρι να αναπτυχθεί πλήρως η εσωτερική αγορά. Και τα δύο επιχειρήματα είναι λανθασμένα, καθώς και για τους δύο στόχους – δηλαδή, την παροχή φθηνής ηλεκτρικής ενέργειας στη βιομηχανία και την ολοκλήρωση της αγοράς – το μείγμα υψηλής περιεκτικότητας σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και αποθήκευσης είναι πιο αποτελεσματικό από τις λύσεις ορυκτών καυσίμων”.
Πώς θα εξασφαλιστεί φθηνό ρεύμα για τη βιομηχανία
“Όσον αφορά την τιμολόγηση της ηλεκτρικής ενέργειας για τη βαριά βιομηχανία, μια απλή προσέγγιση είναι η βάση ειδικά σχεδιασμένων διμερών συμβάσεων, όπως συνέβαινε πάντα όταν η βιομηχανία απολάμβανε προσιτή προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας. Στον τρέχοντα σχεδιασμό της αγοράς, ο οποίος χρησιμοποιεί την αγορά χονδρικής spot για τη σύνδεση των διασυνδεδεμένων αγορών της Ευρώπης, οι προμηθευτές που εξυπηρετούν τους καταναλωτές συνήθως συνάπτουν διμερείς συμβάσεις βάσει οικονομικών διαφορών με ένα κατάλληλο χαρτοφυλάκιο παραγωγής για να εγγυηθούν τη σταθερότητα των τιμών για τους καταναλωτές τους. Αυτή η μέθοδος τους επιτρέπει να παρακάμπτουν την αστάθεια των τιμών των αγορών spot και να διασφαλίζουν την τιμολόγηση της ηλεκτρικής ενέργειας που πωλείται στους πελάτες που αντανακλά το κόστος. Με άλλα λόγια, αποφεύγουν το κόστος που βασίζεται στο μίσθωμα και προκύπτει κατά την αγορά από αγορές spot χονδρικής, ειδικά όταν οι μονάδες φυσικού αερίου παράγουν ενοίκια σπανιότητας πάνω από το πραγματικό κόστος. Η άμεση πρόσβαση στο χαμηλό κόστος των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας είναι αδύνατη όταν βασίζεστε σε αγορές από αγορές χονδρικής ή όταν τα τιμολόγια ορίζονται στις τιμές της χονδρικής αγοράς. Αυτό συμβαίνει επειδή οι τιμές χονδρικής αγοράς διαστρεβλώνονται από ενοίκια που υπερβαίνουν το πραγματικό κόστος των μονάδων φυσικού αερίου, ενώ οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας δεν μπορούν να καθορίσουν τις τιμές της αγοράς επειδή δεν έχουν οριακό κόστος. Επομένως, είναι αδύνατο να μετακυλιστεί το πραγματικό, χαμηλό κόστος των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στους καταναλωτές μέσω της χονδρικής αγοράς, και η άμεση πρόσβαση σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας χαμηλού κόστους, συνδυασμένες με αποθήκευση, είναι δυνατή μόνο εάν οι τιμές καθορίζονται μέσω διμερών συμβάσεων, όπως συμβάσεις για οικονομικές διαφορές.
Είναι λοιπόν δυνατόν να διασφαλιστούν χαμηλές τιμές ηλεκτρικής ενέργειας για τη βαριά βιομηχανία στο πλαίσιο της μετάβασης στην πράσινη ενέργεια; Η απάντηση είναι σίγουρα ναι, μέσω του κατάλληλου σχηματισμού ενός χαρτοφυλακίου που υποστηρίζει διμερείς συμβάσεις ειδικά για τη βαριά βιομηχανία”.
Πώς πρέπει να ανατπυχθούν οι ΑΠΕ
“Δεύτερον, είναι απαραίτητα τα μέσα πολιτικής για να διασφαλιστεί η ανάπτυξη της βέλτιστης δέσμης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και αποθήκευσης όπως έχει προγραμματιστεί, με τον σωστό ρυθμό; Θα μπορούσαν οι δυνάμεις της αγοράς, βασιζόμενες αποκλειστικά στις αγορές χονδρικής, να παραδώσουν αυτή τη δέσμη γρήγορα και αξιόπιστα; Η σύντομη απάντηση είναι ότι, λόγω της εξάρτησης από το κόστος κεφαλαίου και της αβεβαιότητας που περιβάλλει την ανάκτηση του επενδυτικού κόστους από τις ασταθείς τιμές της χονδρικής αγοράς, δεν μπορεί κανείς να βασιστεί αποκλειστικά στις δυνάμεις της αγοράς. Η κυβερνητική παρέμβαση είναι απαραίτητη για να εξασφαλιστούν οι θετικές εξωτερικότητες που προκύπτουν από το βέλτιστο μείγμα ενέργειας της πράσινης μετάβασης. Μετά τη σημαντική αύξηση των τιμών χονδρικής το 2022, λόγω της κρίσης τιμών φυσικού αερίου που προκλήθηκε από τις ελλείψεις ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη, ορισμένοι επενδυτές σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας πίστευαν λανθασμένα ότι οι επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας από εμπόρους θα μπορούσαν να εξασφαλίσουν υψηλά κέρδη και ενοίκια στις αγορές χονδρικής χωρίς την ασφάλεια των συμβάσεων επί διαφορών.
Επιπλέον, μετά τις εκλογές του 2023, οι υπουργοί Ενέργειας της Ελλάδας προώθησαν το δόγμα ότι οι επενδυτές σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και αποθήκευσης δεν χρειάζονται κρατική υποστήριξη μέσω συμβάσεων επί διαφορών, καθώς οι δυνάμεις της αγοράς από μόνες τους επαρκούν για τη διατήρηση των επενδύσεων. Υποστήριξαν ότι οι συμβάσεις επί διαφορών θα δημιουργούσαν περιττό κόστος για τον δημόσιο προϋπολογισμό. Αυτό το δόγμα παραμένει διαδεδομένο σήμερα, δημιουργώντας ένα συγκεχυμένο και αβέβαιο περιβάλλον για τους επενδυτές σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και αποθήκευση.
Και οι δύο πτυχές του δόγματος των υπουργών είναι λανθασμένες: πρώτον, οι επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και αποθήκευσης απαιτούν την ασφάλεια εισοδήματος που παρέχεται από τις συμβάσεις επί διαφορών, επειδή οι εν λόγω επενδύσεις αντιμετωπίζουν μόνο κεφαλαιουχικό κόστος, δεν μπορούν να επηρεάσουν τις τιμές χονδρικής αγοράς και τα εισοδήματά τους είναι εξαιρετικά αβέβαια και ασταθή σε αυτές τις αγορές. Δεύτερον, η κρατική στήριξη μέσω συμβάσεων για διαφορές δεν επιβάλλει κόστος στον δημόσιο προϋπολογισμό, επειδή αυτές οι συμβάσεις είναι καθαρά εγγυήσεις εισοδήματος και δεν περιλαμβάνουν καμία επιδότηση, καθώς η συμβατική τιμή άσκησης που αντικατοπτρίζει το σταθμισμένο κόστος των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, ακόμη και όταν συνδυάζεται με αποθήκευση, είναι χαμηλότερη από τις μέσες τιμές χονδρικής αγοράς. Μόνο οι μελλοντικές επενδύσεις σε υπεράκτια αιολικά πάρκα θα απαιτούν τιμές άσκησης πάνω από τις τιμές χονδρικής αγοράς, αλλά ακόμη και τότε, το πρόσθετο κόστος δεν θα επιβαρύνει τον δημόσιο προϋπολογισμό, καθώς μετακυλίεται στους καταναλωτές.
Οι επενδυτές που είναι επιρρεπείς σε κινδύνους και προτιμούν το ρίσκο μπορεί να επιλέγουν την αγορά χονδρικής. Ωστόσο, σε τέτοιες περιπτώσεις, τόσο οι επενδυτές όσο και οι χρηματοδότες των τραπεζών επιβάλλουν ένα σημαντικό ασφάλιστρο κινδύνου στο κόστος κεφαλαίου, αυξάνοντας τελικά τα έξοδα των καταναλωτών ηλεκτρικής ενέργειας. Οι επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και αποθήκευσης προσφέρουν θετικές εξωτερικότητες όταν συντονίζονται, κλιμακώνονται κατάλληλα και χρηματοδοτούνται από μια χαμηλού κόστους, ασφαλή, μακροπρόθεσμη ροή εισοδήματος. Μεμονωμένα, οι καθαρές δυνάμεις της αγοράς δεν μπορούν να δημιουργήσουν τις συνθήκες που απαιτούνται για την παροχή θετικών εξωτερικών οφελών. Είναι μια τυπική περίπτωση αποτυχίας της αγοράς που μόνο το κράτος μπορεί να επιλύσει προς όφελος της κοινωνίας, παρόμοια με πολλά έργα υποδομής που απαιτούν κρατική βοήθεια.
Εγγυήσεις εισοδήματος με γνώμονα και μακροπρόθεσμη ορατότητα και σταθερότητα της αγοράς. Η κρατική παρέμβαση σε τέτοιες περιπτώσεις διασφαλίζει τον ανταγωνισμό μεταξύ των επενδυτών για την αγορά, δηλαδή για μακροπρόθεσμα συμβόλαια, και όχι στην ίδια την αγορά, καθώς η ανάκτηση των επενδύσεων από ασταθή και αβέβαια έσοδα της αγοράς είναι πιο δαπανηρή και λιγότερο αποτελεσματική από ό,τι μέσω συμβάσεων.
Η συνέχιση της προσέγγισης «laissez-faire», ως το κυρίαρχο δόγμα στην πολιτική των Ελλήνων Υπουργών Ενέργειας, θα μπορούσε να έχει σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στην οικονομία, την αξιοπιστία και την αποτελεσματικότητα της μετάβασης στην πράσινη ενέργεια στον τομέα της ενέργειας.
Η έλλειψη οικονομικής ασφάλειας και χρηματοδότησης χαμηλού κόστους που καθίσταται δυνατή από τις συμβάσεις έναντι διαφορών θα αυξήσει τη συγκέντρωση της αγοράς και τις ανισότητες μεταξύ των επενδυτών. Οι μεγάλες εταιρείες με δομές κάθετης ολοκλήρωσης μπορούν να διαχειριστούν τους κινδύνους της αγοράς και να εξασφαλίσουν χρηματοδότηση με βάση εταιρικούς πόρους. Ως εκ τούτου, μπορούν να επιδιώξουν επενδύσεις σε μεγάλες εγκαταστάσεις ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και σχετική αποθήκευση, ενισχύοντας περαιτέρω την ισχύ τους στην αγορά για να προσφέρουν τιμολόγια που αντικατοπτρίζουν τα χαρτοφυλάκια πόρων τους συν τα ενοίκια κόστους ευκαιρίας. Οι πολύ μικροί καταναλωτές έχουν συγκεκριμένα συμφέροντα που μπορεί να δικαιολογούν μικρής κλίμακας επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και αποθήκευση προσαρμοσμένες στις ανάγκες τους για να επιτύχουν δίκαιη απόδοση των δικών τους οικονομικών πόρων. Ωστόσο, όλοι οι μεσαίου μεγέθους συμμετέχοντες στην αγορά, συμπεριλαμβανομένων των επενδυτών που ασχολούνται με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και την αποθήκευση, είναι πιθανό να αποκλειστούν από την αγορά του μέλλοντος, καθώς δεν θα είναι σε θέση να αναλάβουν τους κινδύνους που σχετίζονται με την αγορά και να συνεχίσουν να επενδύουν όπως έκαναν εκτενώς στο παρελθόν στο πλαίσιο του καθεστώτος συμβολαίων επί διαφοράς.
Όπως ήδη δείχνουν οι τάσεις της αγοράς, η αναντιστοιχία μεταξύ της δυναμικότητας ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και της αποθήκευσης είναι πιθανό να αυξηθεί καθώς η ηλιακή φωτοβολταϊκή συνεχίζει να επεκτείνεται, καθιστώντας το χαρτοφυλάκιο ανανεώσιμων πηγών ενέργειας πιο ανισορροπημένο λόγω της στασιμότητας των επενδύσεων στην αιολική ενέργεια και των καθυστερημένων επενδύσεων αποθήκευσης. Αυτό οφείλεται εξ ολοκλήρου στην απουσία κρατικής υποστήριξης για οικονομική ασφάλεια και συντονισμό. Οι προσομοιώσεις της αγοράς, όπως αναφέρθηκαν από διάφορους συγγραφείς, συμπεριλαμβανομένων των προβλέψεων Ricardo-E3Modelling, δείχνουν σαφώς ότι οι αποκλίσεις από το βέλτιστο μείγμα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και αποθήκευσης που προβλέπεται από το εθνικό σχέδιο θα οδηγήσουν σε σημαντικές οικονομικές απώλειες και περικοπές για την ηλιακή φωτοβολταϊκή ενέργεια, θα αυξήσουν την ανισορροπία και τις απαιτήσεις εφεδρείας και θα αποπροσανατολίσουν τον τομέα της αποθήκευσης. Όσοι δραστηριοποιούνται νωρίς στην αποθήκευση και αναμένουν υψηλά ενοίκια λόγω έλλειψης πόρων μπορεί να πιστεύουν λανθασμένα ότι τα έσοδα της χονδρικής αγοράς είναι επαρκή και ότι οι συμβάσεις επί διαφοράς δεν είναι απαραίτητες. Αυτό θα μπορούσε να παραπλανήσει τους οπαδούς, οι οποίοι, αν επενδύσουν αργότερα, θα αντιμετωπίσουν μειωμένες αποδόσεις, διαβρώνοντας τελικά τα κέρδη των πρώιμων συμμετεχόντων και απειλώντας τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα των επενδύσεων αποθήκευσης. Με άλλα λόγια, η απουσία συντονισμένων κρατικών στρατηγικών και ασφάλειας εισοδήματος θα αναιρέσει τις θετικές εξωτερικότητες της βέλτιστης και κοινής ανάπτυξης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και αποθήκευσης. Αυτό θα υπονομεύσει τις τιμές καταναλωτή, τη σταθερότητα του συστήματος και τη συνολική επιτυχία της μετάβασης στην πράσινη ενέργεια.
Μόνο εάν η κρατική πολιτική επαναφέρει το καθεστώς των συμβάσεων έναντι διαφορών για την υποστήριξη, τον συντονισμό και τον προγραμματισμό των επενδύσεων σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και την αποθήκευση, η μετάβαση στην πράσινη ενέργεια θα υλοποιήσει την υπόσχεση για πιο προσιτή, καθαρή ηλεκτρική ενέργεια. Από όσο γνωρίζουμε, η συντριπτική πλειοψηφία των άλλων χωρών της ΕΕ ακολουθεί μια πολιτική που βασίζεται σε συμβάσεις έναντι διαφορών, όπως ορίζει η πρόσφατη Ευρωπαϊκή Οδηγία για την Ηλεκτρική Ενέργεια. Δεν υπάρχουν καθόλου εμπόδια στις κρατικές ενισχύσεις και κανένα άλλο κανονιστικό εμπόδιο. Οι γειτονικές χώρες εφαρμόζουν επίσης τη συμβατική προσέγγιση.
Επιπλέον, η δημιουργία ενός μηχανισμού για την ασφάλεια εισοδήματος για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και την αποθήκευση βάσει διμερών συμβάσεων έναντι διαφορών με βάση τη δυνητική τους χωρητικότητα και όχι την πραγματική παραγωγή (πληρωμές χωρητικότητας έναντι πληρωμών έγχυσης) θα βοηθούσε στην επίτευξη του χαμηλότερου δυνατού κόστους χρηματοδότησης. Κορυφαίες ευρωπαϊκές ενεργειακές αρχές και ερευνητές υποστηρίζουν ήδη συμβάσεις που βασίζονται στην πιθανή χωρητικότητα. Αν και αυτή η προσέγγιση απαιτεί περαιτέρω βελτίωση και νομική τυποποίηση, είναι η μόνη μέθοδος που μπορεί να διατηρήσει υψηλά επίπεδα επενδύσεων σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και αποθήκευση, αντισταθμίζοντας έτσι τις επιπτώσεις του «κανιβαλισμού» που αποθαρρύνουν τους επενδυτές”.
Ο ρόλος της ευελιξίας
“Όσο περισσότερες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και αποθήκευση κυριαρχούν στο σύστημα, τόσο μεγαλύτερη είναι η ανάγκη για σχετικά ανενεργούς πόρους παραγωγής που χρειάζονται σπάνια ή πολύ λίγο για να διατηρηθεί η αξιοπιστία του εφοδιασμού με ηλεκτρική ενέργεια. Αυτοί οι πόροι παραγωγής πρέπει να είναι ευέλικτοι όσον αφορά την αύξηση της ισχύος, την ταχεία απόκριση στις εντολές εκκίνησης και διακοπής λειτουργίας και το χαμηλό κόστος. Η διατήρηση τέτοιων ευέλικτων παραγωγικών πόρων συνεπάγεται ουσιαστικά κόστος εξυπηρέτησης των πάγιων κεφαλαιουχικών δαπανών, των επενδύσεων και της συντήρησης. Όπως σε κάθε παρόμοια περίπτωση, ο καλύτερος τρόπος για να εξασφαλιστεί μια τέτοια υποδομή είναι μέσω μακροπρόθεσμων διμερών συμβάσεων, και όχι μέσω εσόδων από αγορές spot. Η Ευρωπαϊκή Οδηγία έχει καταργήσει τα εμπόδια των κρατικών ενισχύσεων στους μηχανισμούς αποζημίωσης χωρητικότητας, με στόχο την παροχή ευελιξίας και αξιοπιστίας, που όμως καθίστανται δυνατές από διμερείς συμβάσεις που προκύπτουν από ετήσιες προσφορές. Θα μπορούσαν να συνδυαστούν με ρήτρες clawback, γνωστές ως συμβάσεις με επιλογές αξιοπιστίας, για να παρέχουν πρόσθετη προστασία από τις διακυμάνσεις των τιμών χονδρικής. Για άλλη μια φορά, η κατάλληλη κρατική παρέμβαση διευκολύνει τον συντονισμό της αγοράς και τα οικονομικά οφέλη.
Σύμφωνα με την αναδυόμενη δομή κόστους, που βασίζεται στο CAPEC και όχι στο OPEX, η αγορά ηλεκτρικής ενέργειας πρέπει να βασίζεται σε διμερείς συμβάσεις για να είναι βιώσιμη και οικονομικά αποδοτική. Ωστόσο, ένα μοντέλο που βασίζεται κυρίως σε ιδιωτικές διμερείς συμβάσεις χωρίς οργανωμένη αγορά συμβάσεων ή κρατικές εγγυήσεις θα συνεπάγεται κινδύνους και αστάθεια παρόμοιους με εκείνους των τρεχουσών βραχυπρόθεσμων αγορών.
Η αγορά μακροπρόθεσμων συμβάσεων πρέπει επομένως να υιοθετήσει μια ρυθμιζόμενη, οργανωμένη δομή αγοράς που να επιτρέπει στους ιδιώτες πωλητές και καταναλωτές να έχουν αποτελεσματική πρόσβαση στις διμερείς συμβάσεις που συνάπτει το Κράτος με παραγωγούς που επιλέγονται μέσω δημοπρασιών και υποστηρίζονται από εγγύηση εσόδων. Αυτή η προσέγγιση ελαχιστοποιεί το κόστος του οικονομικού κινδύνου και μεγιστοποιεί την οικονομική αποδοτικότητα της πράσινης μετάβασης”.
Η αγορά RE-Pool
“Αυτή η αγορά έχει προταθεί με την ονομασία “Renewable Pool – RE-Pool και οι παραλλαγές της ως Green Pool”. [1],[2],[3],[4],[5],[6],[7]
Το RE-Pool μπορεί να ακολουθεί τις αρχές σχεδιασμού που περιγράφονται παρακάτω: Για τους παραγωγούς ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και τις εγκαταστάσεις αποθήκευσης, το κράτος παρέχει μακροπρόθεσμα συμβόλαια που χρησιμεύουν ως εγγύηση για ένα προβλεπόμενο ετήσιο εισόδημα για μια εκτεταμένη περίοδο, βοηθώντας στην ανάκτηση του επενδυτικού κόστους. Αυτά τα συμβόλαια έχουν τη μορφή αμφίδρομης Σύμβασης επί Διαφοράς (CfD). Το κράτος συνάπτει τέτοια συμβόλαια με τους νικητές των δημοπρασιών. Τα παλαιότερα συμβόλαια που υποστηρίζουν ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, αφού μετατραπούν με επιτυχία σε σύγχρονα CfD, γίνονται επίσης μέρος του οργανωμένου pool, εκτός από ορισμένα παλαιότερα, πιο ακριβά συμβόλαια που συνεχίζονται υπό το προηγούμενο καθεστώς. Με αυτόν τον τρόπο, το pool συμβάσεων, που αποτελείται τόσο από παλαιά όσο και από νέα CfD, διατηρεί την κατάλληλη ρευστότητα και ποικιλομορφία.
Ο διαχειριστής της αγοράς RE-Pool ενοποιεί όλα τα μεμονωμένα συμβόλαια CfD σε ένα τυποποιημένο σύνολο συμβάσεων προς πώληση στην οργανωμένη αγορά για να φορτώσει αντιπροσώπους και καταναλωτές μεγάλης κλίμακας. Αυτά τα συμβόλαια μπορεί να διαφέρουν σε μέγεθος και σύνθεση ώστε να ταιριάζουν στις προτιμήσεις των αγοραστών, συμπεριλαμβανομένων των υβριδικών χαρτοφυλακίων. Μερικοί από τους πόρους του RE-Pool μπορούν να κατανεμηθούν σε προμηθευτές βάσει ποσοστώσεων. Άλλοι μπορούν να πωληθούν μέσω δημοπρασιών ανάλογα με την προθυμία των αγοραστών να πληρώσουν για πράσινα πιστοποιητικά, ενώ ορισμένοι μπορούν να δεσμευτούν για τη βαριά βιομηχανία με προτιμησιακούς όρους.
Δεδομένου ότι το RE-Pool περιλαμβάνει μια ποικιλία πόρων παραγωγής με διαφορετικά χρονικά προφίλ λειτουργίας, καθώς και χωρητικότητες αποθήκευσης και, στο μέλλον, πόρους από κατανεμημένους σταθμούς παραγωγής ενέργειας (μονάδες με δυνατότητα κατανομής), θα είναι δυνατό να καθοριστούν ωριαία προφίλ που διασφαλίζουν την βεβαιότητα εφοδιασμού όπου είναι δυνατόν. Επομένως, είναι σημαντικό να διασφαλιστεί η ρευστότητα στο RE-Pool, που σημαίνει ποικιλομορφία στα χρονικά προφίλ λειτουργίας και ένα εύρος σταθερά διαθέσιμων χωρητικοτήτων.
Τελικά, το RE-Pool παρέχει αποζημίωση σε όλους τους καταναλωτές έναντι των κυμαινόμενων τιμών ηλεκτρικής ενέργειας, με βάση τους όγκους παραγωγής, την χωρητικότητα αποθήκευσης και τα προφίλ διαθεσιμότητας ενέργειας που συγκεντρώνει συλλογικά το RE-Pool. Με αυτόν τον τρόπο, οι καταναλωτές θα τιμολογούνται γενικά εν μέρει με βάση τον σταθμισμένο μέσο όρο των διμερών συμβατικών τιμών, οι οποίες θα αποτελούν την πλειοψηφία στο πλαίσιο της πράσινης μετάβασης, ενώ το υπόλοιπο θα εξαρτάται από τις βραχυπρόθεσμες (spot) τιμές της αγοράς, αντανακλώντας κυρίως το κόστος ενέργειας εξισορρόπησης και δυναμικότητας, και έτσι αποτελεί ένα μικρό μέρος της τελικής τιμής καταναλωτή.
Όσον αφορά τους προτιμησιακούς όρους των συμβάσεων που κατανέμονται στη βαριά βιομηχανία, η RE-Pool μπορεί να διατηρήσει ένα μέρος των πιο ανταγωνιστικών από πλευράς κόστους πόρων της για να καθορίσει προσιτές τιμές για τους βιομηχανικούς καταναλωτές. Για τον ίδιο σκοπό, οι αντίστοιχες CfDs μπορούν να λάβουν προνόμια όπως η σύνδεση κατά προτεραιότητα στο σύστημα, η διευκόλυνση αδειοδότησης, οι επιδοτήσεις και άλλα οφέλη. Για να διασφαλιστεί η συμμόρφωση με τους κανόνες κρατικών ενισχύσεων, η παροχή προτιμησιακά χαμηλών τιμών προϊόντων RE-Pool σε ενεργοβόρες βιομηχανίες θα πρέπει να συνοδεύεται από ένα δεσμευτικό πρόγραμμα για τη μείωση του αποτυπώματος άνθρακα και την ενίσχυση της ενεργειακής απόδοσης.
Για το Κράτος, η διαχείριση της RE-Pool είναι δημοσιονομικά ουδέτερη, εκτός από περιπτώσεις αθέτησης διμερών συμβάσεων. Όσον αφορά αυτόν τον κίνδυνο, οι κανονισμοί της RE-Pool και οι σχετικές συμβάσεις με τους πωλητές θα πρέπει να περιλαμβάνουν διατάξεις για τον μετριασμό του οικονομικού κινδύνου του Κράτους.
Συμπερασματικά, τονίζεται ότι η πράσινη μετάβαση αλλάζει δραστικά τη δομή κόστους της ενέργειας: από την εξάρτηση από το κόστος των καυσίμων και μια αγορά που βασίζεται στο οριακό κόστος σε μια νέα δομή που εξαρτάται αποκλειστικά από το κόστος του επενδυτικού κεφαλαίου. Έτσι, το κόστος της πράσινης μετάβασης για τους καταναλωτές εξαρτάται κυρίως από το κόστος χρηματοδότησης του κεφαλαίου για τις σχετικές επενδύσεις και τον κίνδυνο ανάκτησης κεφαλαίου μακροπρόθεσμα.
Είναι επομένως κρίσιμο για την οικονομική επιτυχία της πράσινης μετάβασης”.
Πηγή: www.mononews.gr
