Η δαπάνη υγείας ως επένδυση: Από το κόστος στην απόδοση

Η χρηματοδότηση των υπηρεσιών υγείας στη χώρα μας αποτελεί, διαχρονικά, πεδίο συζήτησης -και διαμάχης- σε επιστημονικούς, κοινωνικούς και πολιτικούς όρους. Το περιεχόμενο δε του σχετικού διαλόγου κινείται παράλληλα με τις διακυμάνσεις των αντίστοιχων μεγεθών.

Την προ οικονομικής κρίσης περίοδο, το θολό τοπίο σχετικά με τη χρήση των οικονομικών πόρων του συστήματος υγείας είχε ως αποτέλεσμα να αναδεικνύεται το ζήτημα της χαμηλής απόδοσής τους, χωρίς ιδιαίτερη αναφορά, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, στη δημοσιονομική διάσταση του θέματος και τους κινδύνους που προκαλούσε η στρεβλή διαχείρισή τους.

Στη συνέχεια, η εκδήλωση της οικονομικής κρίσης έφερε μεν στο προσκήνιο τις ανορθογραφίες του παρελθόντος, ωστόσο το μεγάλο πρόβλημα της περιόδου αφορούσε στη ραγδαία μείωση των δαπανών υγείας, τα εμπόδια στην κάλυψη των αναγκών υγείας των πολιτών και την οριακή λειτουργία του συστήματος υγείας.

Η πανδημική κρίση σε συνδυασμό με τη σταδιακή έξοδο από το ασφυκτικό δημοσιονομικό περιβάλλον επέτρεψε τη διάθεση πρόσθετων πόρων στο σύστημα υγείας, αν και η έκφραση της συσσωρευμένης ζήτησης εκείνης της περιόδου τα χρόνια που ακολούθησαν, συνέχισε να ασκεί πιέσεις στο σύστημα, το οποίο απαιτούσε εκ νέου πρόσθετους πόρους.

Ανάγκη για ορθολογική διαχείριση των πόρων

Την περίοδο που διανύουμε και με το διαμορφωθέν οικονομικό περιβάλλον να επιτρέπει την περαιτέρω χρηματοδοτική ενίσχυση του συστήματος υγείας, η εφαρμογή μεθόδων ορθολογικής χρήσης των πόρων είναι περισσότερο αναγκαία από ποτέ. Συγκεκριμένα, αν και ο μέσος ετήσιος ρυθμός αύξησης της δαπάνης υγείας στη χώρα μας είναι σταθερά τα τελευταία χρόνια υψηλότερος από τον αντίστοιχο ευρωπαϊκό μέσο όρο, το χαμηλό αφετηριακό μας σημείο, καθιστά αναγκαία την συνέχιση της ενίσχυσης του συστήματος υγείας με πρόσθετους πόρους, προκειμένου να καταστεί εφικτή η σύγκλιση με τα αντίστοιχα μεγέθη των αναπτυγμένων Ευρωπαϊκών κρατών.

Ωστόσο, την ίδια στιγμή, νέες προκλήσεις και απειλές για την υγεία του πληθυσμού αλλά και νέες θεραπευτικές και διαγνωστικές μέθοδοι, ασκούν πρόσθετες πιέσεις στους προϋπολογισμούς υγείας και καθιστούν τον υγειονομικό τομέα προτεραιότητα σε επενδυτικούς και χρηματοδοτικούς όρους.

Είναι όμως εφικτή η διάθεση πρόσθετων πόρων για το σύστημα υγείας, σε μία εποχή πολλαπλών κρίσεων και προκλήσεων;

Η απάντηση στο ερώτημα αυτό δίδεται στη βάση της θεμελιώδους αρχής που αναγνωρίζει την καλή υγεία ως βασικό πυλώνα της ανάπτυξης και της κοινωνικής συνοχής και προόδου. Η υγεία, πέρα από βασικό ανθρώπινο δικαίωμα και ατομική και κοινωνική προτεραιότητα αποτελεί επένδυση, η οποία επιστρέφει τα επενδυθέντα κεφάλαια σε όρους παραγωγικότητας και οικονομικής ανάπτυξης. Επιπλέον, συνιστά έναν άκρως δυναμικό κλάδο της οικονομίας, με αξιοσημείωτη συμβολή στην απασχόληση και την ανταγωνιστικότητα.

Επομένως, οι πρόσθετοι πόροι που διεκδικεί ο τομέας της υγείας πρέπει να ιδωθούν με μία ευρύτερη οπτική και όχι απλά ως κόστος για τον κρατικό προϋπολογισμό και την κοινωνική ασφάλιση. Άλλωστε, η σύγκριση με τις υπόλοιπες Ευρωπαϊκές χώρες τόσο σε όρους ετήσιας κατά κεφαλήν δημόσιας δαπάνης υγείας (η χώρα μας υπολείπεται κατά 2.000€ του Ευρωπαϊκού μέσου όρου) όσο και ως προς το ποσοστό των κυβερνητικών δαπανών που διατίθενται για την υγεία (11,7% στην Ελλάδα έναντι 14,8% κατά μέσο στην Ευρωπαϊκή Ένωση) τεκμηριώνει την ορθότητα του αιτήματος για ενίσχυση του τομέα της υγείας στη χώρα μας.

Τα διαθέσιμα εργαλεία 

Σημειώνεται ότι ο ψηφιακός μετασχηματισμός του τομέα της υγείας και τα νέα εργαλεία παρακολούθησης της ζήτησης και αποτίμησης των εκβάσεων υγείας επιτρέπουν πλέον την επίτευξη του βέλτιστου αποτελέσματος με την καλύτερη δυνατή χρήση των πόρων, δηλαδή την ελαχιστοποίηση της σπατάλης.

Με αυτό το δεδομένο, η συζήτηση μετατοπίζεται στο πόσο πρέπει και το πώς μπορεί να αυξηθεί η χρηματοδότηση του τομέα της υγείας. Για το πρώτο απαιτούνται συστηματικές και έγκυρες αναφορές για τις ανάγκες υγείας του πληθυσμού. Μέχρι τότε, η σύγκριση με άλλες χώρες με αντίστοιχο επιδημιολογικό και δημογραφικό πρότυπο αποτελεί τον μοναδικό τρόπο προσέγγισης ενός εύλογου ύψους δαπάνης.

Η εξασφάλιση πόρων 

Βεβαίως, η κύρια πρόκληση αφορά στον τρόπο εύρεσης και διάθεσης των πρόσθετων οικονομικών πόρων στο σύστημα υγείας, ζήτημα για το οποίο έχουν κατατεθεί στον δημόσιο διάλογο πλήθος προτάσεων όπως η ρήτρα ανάπτυξης στην υγεία και η επιβολή φόρων κατανάλωσης επιβλαβών για την υγεία προϊόντων αλλά και η περαιτέρω επιβράβευση των επενδύσεων στον κλάδο π.χ. της έρευνας και της παραγωγής φαρμάκων.

Όσον αφορά τη διάθεση των πόρων αυτών, προτεραιότητα πρέπει να δοθεί στην πρόληψη -η οποία αποτελεί μία επένδυση που απαιτεί εμπροσθοβαρή χρηματοδότηση-, στις ακάλυπτες ανάγκες υγείας, την καινοτομία και την υψηλή ποιότητα κατά την παροχή των φροντίδων. Κοινό δε χαρακτηριστικό όλων αυτών, η ανάγκη για τεκμηρίωση των αποτελεσμάτων και άρα η συστηματική παραγωγή και αξιοποίηση δεδομένων.

*O κ. Κυριάκος Σουλιώτης είναι Καθηγητής Πολιτικής Υγείας, Κοσμήτορας Σχολής Κοινωνικών & Πολιτικών Επιστημών, Διευθυντής Εργαστηρίου Αξιολόγησης Πολιτικών, Τεχνολογιών & Συμπεριφορών Υγείας, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου.

*Η MSD Ελλάδος υποστηρίζει την πρωτοβουλία του «Πρώτου Θέματος» και του ygeiamou.gr να αναδείξουν την αξία της Καινοτομίας στο σύγχρονο Οικοσύστημα Υγείας. H φαρμακευτική εταιρεία δεν έχει καμία ανάμειξη στην επιλογή των αρθρογράφων και στο περιεχόμενο των κειμένων.

Πηγή: www.ygeiamou.gr