Ενιαία Υγεία: Ολιστική προσέγγιση στην υγεία και το περιβάλλον
Η ανάγκη για ενίσχυση της δημόσιας υγείας στην πρόληψη κρίσεων και στην προστασία του περιβάλλοντος μέσα από τη συνεργασία όλων των συναφών τομέων αναδείχθηκε στο 1ο One Health Summit, που πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη 22 Οκτωβρίου 2025 στο Ωδείο Αθηνών. Εκπρόσωποι της κυβέρνησης, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, της επιστημονικής, υγειονομικής και πανεπιστημιακής κοινότητας, δημόσιων οργανισμών υγείας και ελέγχου τροφίμων, των Περιφερειών της χώρας καθώς και κοινωνικών φορέων συμμετείχαν στη μεγάλη συνάντηση για το μέλλον της Ενιαίας Υγείας.
Η επιστημονική ομάδα του One Health – στην οποία συμμετέχουν οι Γιάννης Τούντας – Συντονιστής, Ομότιμος Καθηγητής Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και Διευθυντής του Ιδρύματος Κοινωνικής και Προληπτικής Ιατρικής (ΙΚΠΙ), Μαρία Λινού, Κτηνίατρος και Πρόεδρος της Ελληνικής Κτηνιατρικής Εταιρείας, Δημοσθένης Σαρηγιάννης, Καθηγητής Περιβαλλοντικής Μηχανικής στο ΑΠΘ και Πρόεδρος του ΔΣ του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών (ΕΙΕ) και Θωμάς Μπαρτζάνας, Καθηγητής και Αντιπρύτανης Έρευνας, Οικονομικών και Ανάπτυξης του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών- παρουσίασε την πρώτη ολοκληρωμένη μελέτη για την Ενιαία Υγεία που έχει γίνει στην Ελλάδα, την οποία υποστήριξε η φαρμακευτική εταιρεία MSD, καταγράφοντας αποκαλυπτικά στοιχεία και παρουσιάζοντας δέσμη προτάσεων για τη χάραξη ενός ολοκληρωμένου Εθνικού Σχεδίου βασισμένο στη διατομεακή συνεργασία και την εκπαίδευση.
Σύμφωνα, με τη μελέτη:
• το 70–90% του κινδύνου εμφάνισης χρόνιων νοσημάτων αποδίδεται σε περιβαλλοντικούς παράγοντες
• To 75% των λοιμωδών νοσημάτων είναι ζωονόσοι ενώ σχεδόν το 60% όλων των ανθρώπινων παθογόνων είναι ζωονόσοι. Αυτές οι ασθένειες προσβάλλουν περισσότερο από 1 δισ. ανθρώπους ετησίως και ευθύνονται για περισσότερους από 2 εκατ. θανάτους τον χρόνο
• Το 20% των καρκίνων εξαρτάται από τη διατροφή
• Η πανδημία COVID-19 προκάλεσε συρρίκνωση της παγκόσμιας οικονομίας κατά 4,3% το 2020
• O COVID-19 ήταν η τρίτη κύρια αιτία θανάτου στην ΕΕ το 2021, αντιπροσωπεύοντας το 11% όλων των θανάτων (περίπου 580.000 θανάτους)
• Σύμφωνα με έκθεση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), τουλάχιστον το 15% της θνησιμότητας στην Ευρώπη οφείλεται σε περιβαλλοντικούς παράγοντες
• Η κλιματική αλλαγή θα προκαλέσει 250.000 επιπλέον θανάτους ετησίως μεταξύ 2030 και 2050
• Η μικροβιακή αντοχή είναι από τις κορυφαίες παγκόσμιες απειλές για τη δημόσια υγεία «σιωπηλή πανδημία»
• 2.2 εκ. άνθρωποι πεθαίνουν ετησίως από ζωοανθρωπονόσους
• Πάνω από 1 εκατομμύριο είδη απειλούνται με εξαφάνιση
• Eπιπλέον 55.000 θάνατοι από καύσωνα ετησίως μέχρι το 2100 (+13,5% αύξηση της θνησιμότητας που οφείλεται στη θερμοκρασία)
• Πάνω από το 70% των λοιμωδών νοσημάτων προέρχονται από την άγρια πανίδα
• Το 13,1% των συνολικών εκπομπών αερίων θερμοκηπίου στην ΕΕ των 27
• Πάνω από 50% αυτών των εκπομπών προέρχεται από μεθάνιο που εκπέμπεται από τον τομέα της κτηνοτροφίας.
Ειδικότερα, ο κ. Τούντας, παρουσίασε μια σειρά από προτάσεις επικεντρωμένες στην πρόληψη, στην ενίσχυση των υποδομών υγείας και στην ενημέρωση του πληθυσμού. Οι βασικές προτεραιότητες περιλαμβάνουν διατροφικές προσαρμογές, πρόληψη και αντιμετώπιση μικροβιακής αντοχής, βελτίωση της εμβολιαστικής κάλυψης των ενηλίκων, ενίσχυση της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας και των υποδομών (ανθρώπων & υλικών) της Δημόσιας Υγείας, ανάπτυξη ψηφιακής υγείας, ενημέρωση και εκπαίδευση του πληθυσμού, καθώς και διατομεακή και διεπιστημονική συνεργασία.
Από την πλευρά της, η κυρία Λινού, τόνισε τον καθοριστικό ρόλο της κτηνιατρικής στην προστασία της δημόσιας υγείας. Η κυρία Λινού πρότεινε την ενίσχυση της επιτήρησης και καταγραφής στα ζώα, την ορθολογική χρήση των αντιβιοτικών μέσω εθνικής συνταγογράφησης, την εκπαίδευση και ενημέρωση, τη διεπιστημονική συνεργασία και ανταλλαγή πληροφοριών, την ενίσχυση προγραμμάτων πρόληψης και βιοασφάλειας, καθώς και τη χρήση νέων τεχνολογιών και την ενίσχυση της έρευνας. Επιπλέον, επισήμανε την ανάγκη δημιουργίας κεντρικού συντονιστικού οργάνου, ένταξης της Ενιαίας Υγείας στην πολιτική ατζέντα, κατάρτισης Εθνικών Σχεδίων Δράσης και επαρκούς χρηματοδότησης των σχετικών πρωτοβουλιών.
Ακολούθως, ο κ. Σαρηγιάννης, επικεντρώθηκε στην πρόληψη και τον μετριασμό των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στην υγεία. Οι προτάσεις του περιλαμβάνουν δράσεις ετοιμότητας για καύσωνες και θερμική καταπόνηση, μέτρα αυτοπροστασίας, παρακολούθηση της ποιότητας του αέρα και ενημέρωση μέσω έγκαιρων ειδοποιήσεων, αντιμετώπιση επιπτώσεων από δασικές πυρκαγιές και πλημμύρες, καθώς και πρόληψη της εξάπλωσης μεταδοτικών νοσημάτων. Επιπλέον, τόνισε τη σημασία του διατομεακού συντονισμού (Υγείας, Αυτοδιοίκησης και Πολιτικής Προστασίας), της εκπαίδευσης του κοινού, της προστασίας ευάλωτων ομάδων, της συνεχούς αξιολόγησης σχεδίων δράσης και της δημιουργίας ανθεκτικών υποδομών έναντι ακραίων φαινομένων.
Με τη σειρά του, ο κ. Μπαρτζάνας, εστίασε στον τομέα της κτηνοτροφίας, προτείνοντας μεταξύ άλλων μέτρα όπως η αύξηση της χρήσης εγχώριων φυτικών ζωοτροφών με χαμηλότερη περιβαλλοντική επίδραση, η διατροφή ακριβείας και η βελτιστοποίηση της διατροφής, η χρήση τεχνολογιών κτηνοτροφίας ακριβείας, η εφαρμογή βιοασφάλειας και βιοκλιματικών κτηνοτροφικών κατασκευών, η αγροδασοκομία σε ορεινά βοσκοτόπια για μείωση εκπομπών και συγκράτηση άνθρακα.
Η ανάγκη για Εθνική Στρατηγική Ενιαίας Υγείας
Η συμμετοχή των συναρμόδιων υπουργών στο 1ο One Health Summit ανέδειξε τον στρατηγικό χαρακτήρα και τη σημασία της πρωτοβουλίας.
Ειδικότερα, ο Υπουργός Υγείας, κ. Άδωνις Γεωργιάδης, σε γραπτό χαιρετισμό επισήμανε μεταξύ άλλων ότι «η Ενιαία Υγεία πρόκειται για μια προσέγγιση που αναγνωρίζει τη σύνδεση και αλληλεξάρτηση της υγείας ανθρώπων, ζώων και περιβάλλοντος». Πρόσθεσε, ακόμη, ότι ως υπουργός Υγείας βασική του αποστολή είναι να διασφαλίσει τον πρώτο πυλώνα αυτής της προσέγγισης, κάνοντας λόγο για «ορατά αποτελέσματα των μεταρρυθμίσεων της κυβέρνησης στην καθημερινότητα των πολιτών».
Η Αναπληρώτρια Υπουργός Υγείας, κυρία Ειρήνη Αγαπηδάκη, τόνισε ότι «Η Ενιαία Υγεία είναι ένα θέμα που συζητάμε χρόνια, τόσο σε ευρωπαϊκό επίπεδο όσο και στη χώρα μας. Χρειάζεται να μετατρέψουμε τις γενικές αρχές σε συγκεκριμένες δράσεις. Ζούμε ήδη τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής και της περιβαλλοντικής ρύπανσης, με δεδομένα που δείχνουν συσχέτιση καρκίνου του πνεύμονα σε μη καπνιστές με την ατμοσφαιρική ρύπανση. Αυτό αποδεικνύει ότι η δημόσια υγεία δεν είναι μόνο ατομική ευθύνη». «Στην Ελλάδα», συνέχισε, «κεντρικός πυρήνας των δράσεων είναι ο ΕΟΔΥ, μέσω συνεργασιών όπως το πρόγραμμα EU4Health με το ECDC και άλλα κράτη μέλη, με στόχο ενιαία, συγκρίσιμα δεδομένα για ανθρώπους, ζώα και περιβαλλοντικούς παράγοντες. Για πρώτη φορά η χώρα μας υλοποιεί πρόγραμμα Ενιαίας Υγείας με έγκριση του ECDC, απολύτως τεκμηριωμένο επιστημονικά». «Αυτό» όπως υπογράμμισε «αποτελεί αλλαγή πολιτικού παραδείγματος: η πολιτική πρέπει να στηρίζεται σε επιστημονικά δεδομένα και Δημόσια Υγεία, όχι μόνο σε καλές προθέσεις. Προγράμματα όπως το «ΠΡΟΛΑΜΒΑΝΩ» και δράσεις για την μικροβιακή αντοχή δείχνουν ότι τα συνεργατικά μοντέλα δουλεύουν, με ήδη μετρήσιμα αποτελέσματα. Στόχος μας είναι να συνεχίσουμε με στοχευμένες δράσεις, μετρήσιμα αποτελέσματα και ανάπτυξη της ερευνητικής ικανότητας της χώρας».
«Η Πολιτική Προστασία πρέπει να αποτελέσει τη γέφυρα που θα συνενώσει όλα τα σημεία: Υγεία, Περιβάλλον, Κλιματική Κρίση και Κοινωνία. Όχι για να υποκαταστήσει άλλους θεσμούς, αλλά για να διασφαλίσει ένα συνεκτικό σύστημα με πραγματικό αποτέλεσμα για την Ενιαία Υγεία» τόνισε από την πλευρά του ο Υπουργός Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, κ. Γιάννης Κεφαλογιάννης, σε fireside chat με τον δημοσιογράφο κ. Γιώργο Ευγενίδη. Αναφερόμενος στο πρόγραμμα ΑΙΓΙΣ, το χαρακτήρισε «ολοκληρωμένο σχέδιο 2 δισεκατομμυρίων ευρώ» που περιλαμβάνει όχι μόνο μέσα καταστολής, αλλά και δράσεις πρόληψης, με δημιουργία Εθνικής Βάσης Δεδομένων για την Πολιτική Προστασία. Η βάση αυτή, όπως είπε, «θα συγκεντρώνει δεδομένα από όλα τα συναρμόδια Υπουργεία και με τη χρήση τεχνολογίας τεχνητής νοημοσύνης θα επιτρέπει την παρακολούθηση και την πρόβλεψη φαινομένων σε πραγματικό χρόνο».
Με ιδιαίτερο ενδιαφέρον έγινε δεκτό το βιντεοσκοπημένο μήνυμα του Ευρωπαίου Επιτρόπου Υγείας και Ευζωίας των ζώων, Olivér Várhelyi, ο οποίος αφού αναφέρθηκε στις επιπτώσεις της πανδημία του COVID-19, τόνισε ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ενσωματώσει την αρχή της Ενιαίας Υγείας σε ένα ευρύ φάσμα πολιτικών. «Χρησιμοποιούμε – όπως είπε – το δίκτυο Ενιαίας Υγείας για τη Μικροβιακή Αντοχή της ΕΕ για να ενισχύσουμε τον συντονισμό με τα κράτη μέλη και τους εμπλεκόμενους φορείς στους τομείς της ανθρώπινης υγείας, της υγείας των ζώων και του περιβάλλοντος. Βοηθά στην ανταλλαγή γνώσεων και ενδυναμώνει τη συλλογική μας ανταπόκριση». Παράλληλα, ανακοίνωσε πως φέτος θα υιοθετηθεί το πρώτο σχέδιο πρόληψης, ετοιμότητας και αντίδρασης της ΕΕ. Αυτό θα ενισχύσει τον συντονισμό για την εφαρμογή εθνικών σχεδίων δράσης. «Όλοι μας έχουμε την ευθύνη να εφαρμόσουμε αποτελεσματικά την Ενιαία Υγεία, από το τοπικό έως το ευρωπαϊκό επίπεδο» ανέφερε χαρακτηριστικά.
Εξίσου σημαντική ήταν η παρουσία του João Breda, επικεφαλής του Γραφείου Ποιότητας Φροντίδας και Ασφάλειας Ασθενών του ΠΟΥ στην Αθήνα, ο οποίος αφού υπογράμμισε την αξία της Ενιαίας Υγείας, στάθηκε ιδιαίτερα στην ανάγκη συνεργασίας μεταξύ των αρμόδιων φορέων και υπηρεσιών του κράτους.
Τη σημασία της προσέγγισης One Health, που αναγνωρίζει την αλληλεξάρτηση ανθρώπινης, ζωικής και περιβαλλοντικής υγείας ανέδειξε η Agata Jakoncic, Managing Director της MSD για Ελλάδα, Κύπρο και Μάλτα. Στον χαιρετισμό της, υπογράμμισε μεταξύ άλλων ότι οι σύγχρονες προκλήσεις απαιτούν διεπιστημονική συνεργασία, πρόληψη και ολιστικές λύσεις. Έκανε ακόμη γνωστό ότι στις προθέσεις της MSD, που ήταν Πλατινένιος Χορηγός του ONE HEALTH SUMMIT, είναι να αναλάβει ηγετικό ρόλο στη δημόσια συζήτηση για το One Health. Χαιρέτησε δε το γεγονός ότι η Ελλάδα, η οποία έχει πληγεί πρόσφατα από πυρκαγιές, πλημμύρες, σεισμούς και άλλες καταστροφές, είναι μια χώρα όπου το One Health αποκτά όλο και μεγαλύτερη σημασία.
O κ. Νίκος Λινάρδος, General Manager MSD Animal Health Greece & Cyprus, τόνισε ότι «τα εμβόλια και φάρμακα όταν χορηγούνται προληπτικά, προστατεύουν τόσο την υγεία των ζώων όσο και την δημόσια υγεία. Και αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη μειωμένη ανάγκη για αντιβιοτικά, μια βασική παράμετρο για την αντιμετώπιση της αντιμικροβιακής αντοχής. Σημείο “κλειδί” για την προστασία της δημόσιας υγείας είναι ο κτηνίατρος καθώς αποτελεί το πρώτο τείχος της Ενιαίας Υγείας. Μέσα από τις στρατηγικές της Ενιαίας Υγείας, την κοινή επιτήρηση, τον διαμοιρασμό δεδομένων, τις συντονισμένες πολιτικές εμβολιασμού, την αντιπαρασιτική αγωγή, την εκπαίδευση και οικονομική στήριξη των παραγωγών, μπορούμε να οικοδομήσουμε πιο ανθεκτικά οικοσυστήματα στα οποία θα ευημερούν οι άνθρωποι, τα ζώα και το περιβάλλον. Στην MSD πιστεύουμε στη σημασία της Ενιαίας Υγείας και εργαζόμαστε συστηματικά σε θέματα πρόληψης νοσημάτων μέσω του εμβολιασμού αλλά και αντιμετώπισης της μικροβιακής αντοχής, με σκοπό την προστασία ανθρώπων και ζώων».
Από την πλευρά του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, ο Γενικός Γραμματέας, κ. Σπύρος Πρωτοψάλτης επισήμανε ότι «η Ενιαία Υγεία δεν είναι απλώς μια επιστημονική προσέγγιση αλλά πολιτική στάση» και «ότι αν σπάσει ένας κρίκος αυτής της αλυσίδας κινδυνεύουν όλοι». Τον κομβικό ρόλο που καλούνται να διαδραματίσουν στην εφαρμογή της Ενιαίας Υγείας οι Περιφέρειες της χώρας υπογράμμισαν οι Άννα Μαστοράκου, Αντιπεριφερειάρχης Υγείας Δυτικής Ελλάδας, Κώστας Αποστολόπουλος, Αντιπεριφερειάρχης Αγροτικής Οικονομίας, Κτηνοτροφίας και Αλιείας Στερεάς Ελλάδας και Χρυσοβαλάντης Μέλλος, Αντιπεριφερειάρχης Δημόσιας Υγείας Πελοποννήσου.
Ειδήσεις σήμερα
Αλκοόλ: Πότε η κατανάλωση από εφήβους οδηγεί σε κώμα ή και θάνατο – Ειδικός εκπέμπει SOS
Αιφνίδιος θάνατος σε αθλητές: Τι φταίει
Άλιμος: 15χρονος έπαθε καρδιακή ανακοπή σε γυμναστήριο – Νοσηλεύεται διασωληνωμένος στη ΜΕΘ
Πηγή: www.ygeiamou.gr
