Των 62 μαρτύρων

Η είσοδος της Ελλάδας στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο έγινε στις 28 Οκτωβρίου 1940 με την ιταλική εισβολή, την οποία απέκρουσε με επιτυχία ο ελληνικός στρατός. Ακολούθησε η γερμανική επίθεση μέσω Βαλκανίων στις 6 Απριλίου 1941 και η κατάληψη της Αθήνας στις 27 Απριλίου. Η πλήρης κατοχή ολοκληρώθηκε με την εισβολή στην Κρήτη στις 20 Μαΐου, όπου οι Κρητικοί πρόβαλαν σθεναρή αντίσταση, γεγονός που οδήγησε σε μαζικές γερμανικές εκτελέσεις αμάχων όπως στον Κάνδανο και το Κοντομάρι.

Η ιδεολογία των ναζί Γερμανών επέβαλε την τιμωρία των αμάχων για όποια αντιστασιακή δράση υπήρχε εναντίον τους. Αυτή τη μέθοδο, των αντιποίνων, την εφάρμοσαν σε όλη την κατεχόμενη Ελλάδα. Με σκοπό την τρομοκράτηση του λαού και την υποταγή του προχωρούσαν σε εκτελέσεις πολιτών ώστε να μην βρίσκει και έρισμα η ένοπλη αντίσταση εναντίον τους.

Εντός αυτού του πλαισίου αντίποινων και εκφοβισμού, οι γερμανικές δυνάμεις κατοχής προχώρησαν στην εκτέλεση 62 πολιτών του Ηρακλείου το 1942. Ξεκίνησαν με τις πρώτες 12 εκτελέσεις ως αντίποινα της απόπειρας εκτέλεσης του Διοικητή Χωροφυλακής Ιωάννου Πωλιουδάκη και τον φόνο του Προέδρου της Κοινότητας της Αγίας Βαρβάρας Μιχάλη Χουστουλάκη.

Η εντολή ήταν οι 12 που θα εκτελούνταν να ήταν σημαίνονται πρόσωπα της περιοχής ώστε να τρομοκρατηθεί ο λαός και να πάψει η αντιστασιακή δράση.

Επιλέχθηκαν προς εκτέλεση οι παρακάτω: 

1.Μηνάς Γεωργ. Γεωργιάδης, Δήμαρχος Ηρακλείου  από το 1934 έως το 1940.

2. Τίτος Γεωργ. Γεωργιάδης, Δικηγόρος – Πολιτευτής τέως Γενικός Διοικητής Κρήτης.

3. Εμμ. Γεωργ. Γεωργιάδης, έμπορος.

4. Μιχαήλ Σηφάκης, Καθηγητής – Λυκειάρχης από την Αγία Βαρβάρα.

5. Μιχαήλ Γεωργ. Γκομέλης από τη Μικρά Ασία.

6. Νικόλαος Μιχ. Ανωγειανάκης από την Αγία Βαρβάρα.

7. Μενέλαος Κων. Πατεράκης από την Αγία Βαρβάρα.

8. Ζαχαρίας Λεων. Λεβής ή Λευί από τα Ιωάννινα.

9. Ιωάννης Γεωργίου Φανουράκης, Λοχίας από Ασίτες Μαλεβυζίου.

10. Ιωάννης Γεωργ. Σεμερτζάκης, φοιτητής Φιλολογίας από το Ηράκλειο.

11. Βασίλειος Γεωργ. Σαμαρειτάκης από τον Πρινιά Μαλεβυζίου.

12. Χαμάμ Λεβής από το Βόλο Θεσσαλίας.

Αφού συνέλαβαν τους συγκεκριμένους 12 άντρες οι τρεις πρώτοι που ήταν αδελφοί κρατήθηκαν στα κρατητήρια της Γκεστάπο ενώ οι υπόλοιποι στις φυλακές της Αλικαρνασσού.

Το πρωί, στις 10 η ώρα, στις 3 Ιουνίου 1942 οι άντρες της Γκεστάπο πήραν και τους 12 κρατούμενους και τους οδήγησαν στο Μετόχι Βιστάκη που βρίσκεται μεταξύ Ξεροποτάμου και Γάζι, μόλις πέντε χιλιόμετρα από το Ηράκλειο. Οι Γερμανοί, κατά τη προσφιλή τους συνήθεια, τους έδωσαν φτυάρια και τους έβαλαν να σκάψουν τον λάκκο. Οι 12 εκτελέστηκαν παρ΄ ό,τι προσπάθησαν να δραπετεύσουν αλλά δεν τα κατάφεραν.

Λίγες ημέρες αργότερα, τα ξημερώματα της 14ης Ιουνίου 1942 η Αντίσταση προχώρησε σε σαμποτάζ στο αεροδρόμιο του Ηρακλείου, το οποίο η Luftwaffe το χρησιμοποιούσε ως κύρια βάση για την υποστήριξη του γερμανικού στρατού στο μέτωπο της Αφρικής. Οι σαμποτέρ που αποτελούνταν, από έναν Έλληνα τον Κωστή Πετράκη, πέντε Γάλλους και έναν Βρετανό κατάφεραν να καταστρέψουν 20 γερμανικά βομβαρδιστικά Junkers Ju 88. Σαμποτάζ που θεωρείται μεγάλο πλήγμα στην γερμανική αεροπορική δύναμη.

Αυτή, όμως, η δράση των σαμποτέρ είχε ως αποτέλεσμα την άμεση εκτέλεση 50 Ηρακλειωτών. Στο Ηράκλειο κυκλοφορούσε η γερμανόφιλη εφημερίδα «Κρητικός κήρυξ» και η οποία στις 16 Ιουνίου 1942 δημοσίευσε το παρακάτω κείμενο:

«ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΙΣ 

Εξ αιτίας σοβαράς ενέργειας σαμποτάζ (ήτις έλαβε χώραν κατά την νύκτα της 13 προς 14 Ιουνίου 1942) και εις την οποίαν ενέργειαν συμμετείχεν εμμέσως και μέρος του πληθυσμού, ετυφεκίσθησαν κατά την 14 Ιουνίου 1942 εις Ηράκλειον 50 όμηροι.

Ο Διοικητής του Φρουρίου Κρήτης»

 Στις 14 Ιουνίου 1942 εκτελέστηκαν:

1.Γεώργιος Σκουλάς, 2.Αντων. Καστρινάκης, 3.Γεώργιος Μεθυμάκης, 4.Σπύρος Μπογδάνος, 5.Νικόλαος Σουργιαδάκης, 6.Γεώργιος Βοΐλας, 7.Γεώργιος Κουρομιχελάκης, 8.Αλκιβ. Μαρής, 9.Νικόλαος Κατεχάκης, 10.Αριστειδης Ραγκαβής, 11.Γεώργιος Σηφάκης ιερεύς, 11.Κων/νος Σημαιονόγλου, 12.Κων/νος Καρακωνσταντάκης, 13.Ζαχαρίας Καρβουνάκης, 14.Ιωάννης Αναγωνιάκης, 15.Εμμανουήλ Αποστολάκης, 16.Ευάγγελος Σηφάκης, 17.Δημήτριος Πατεράκης, 18.Νικόλαος Σηφάκης, 19.Δημήτρης Ανωγειανάκης, 20.Γεώργιος Πατεράκης, 21.Στυλιανός Καπετανάκης, 22.Μιχαήλ Κονδυλάκης, 23.Μιχαήλ Παπαδογιαννάκης, 24.Χρήστος Πετράκης, 25Νικόλαος Πετράκης, 26.Εμμανουήλ Κουτεντάκης, 27.Παύλος Κουτεντάκης, 28.Μιχαήλ Κουτεντάκης, 29.Ιωάννης Μετζάκης, 30.Ιωάννης Ρωμάνος, 31.Εμμαν. Μαυρονύχτης, 32.Γεώργιος Μαυρονύχτης, 34.Αντώνιος Βαρούχας, 35.Γεώργιος Μεταξάς, 36.Εμμανουήλ Μιγάδης ή Πλανόδιος, 37.Ιωάννης Μανουσάκης, 38.Δημήτριος Γρηγοράκης, 39.Ιεροθεος Κονταδάκης, 40.Παναγιώτης Φρυσούλης, 41.Μιχαήλ Περκατσούνης, 42.Χριστοφ. Παπαδάκης, 43.Νικόλαος Ηλιού, 44.Ανδρέας Τσεπαπαδάκης, 45.Εμμανουήλ Σπυριδάκης, 46.Γεώργιος Σαμαρείτης, 47.Χαραλαμπος Σαμαρείτης, 48.Βασιλειος Σαμαρείτης, 49.Ιωάννης Μπαντουβάς, 50.Ιωάννης Αποστολάκης.

Σύμφωνα με τον ιστορικό ερευνητή Κωστή Μαμαλάκη η επιλογή των εκτελεσθέντων έγινε μεν από το δίκτυο των Γερμανών αλλά συνέβαλαν και οι Έλληνες συνεργάτες τους. Από τον μεσοπόλεμο προϋπήρχαν τα πολιτικά πάθη και κάποιοι βρήκαν την ευκαιρία, μεσούσης της Κατοχής να εξοντώσουν πολιτικούς τους αντιπάλους.

Από τους 62 εκτελεσθέντες οι 55 προέρχονταν από το βενιζελικό κόμμα, ενώ υπάρχουν και περιπτώσεις που έγινε η κατάδοση στους Γερμανούς μόνο για προσωπικούς λόγους.

Ο Δήμος Ηρακλείου, μεταπολεμικά και συγκεκριμένα με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, για να τιμήσει τους 62 εκτελεσθέντες  καθιέρωσε την ονομασία Λεωφόρος 62 Μαρτύρων. Στον τόπο της εκτέλεσης υπάρχει ένα μνημείο και ένας μικρός ναός.

ΠΗΓΗ: Γεώργιος Κάβος, «Γερμανοϊταλική Κατοχή και Αντίσταση Κρήτης 1941-1945»

Πηγή: www.news247.gr