Το στοίχημα της εταιρικής διακυβέρνησης

Στην εποχή που η επιχειρηματική δράση δεν καθορίζεται πλέον μόνο από τις οικονομικές επιδόσεις, αλλά και από την κοινωνική, περιβαλλοντική και διακυβερνητική ευθύνη, η «διακυβέρνηση» – δηλαδή ο τρόπος διοίκησης και ελέγχου των εταιρειών – αναδεικνύεται σε κρίσιμο στοιχείο. Στην Ευρώπη, το πλαίσιο για την εταιρική διακυβέρνηση εισέρχεται σε νέα φάση: όχι απλώς «καλή διοίκηση», αλλά διοίκηση που ενσωματώνει τη βιωσιμότητα, τη διαφάνεια και τη λογοδοσία. Το στοίχημα είναι διπλό: να ενισχυθεί η διακυβέρνηση σε πρακτικό επίπεδο και να εξασφαλιστεί ότι αυτή η αλλαγή δεν μένει στο χαρτί.

Η εταιρική διακυβέρνηση στην Ευρώπη βρίσκεται σήμερα σε μεταβατική φάση: από το «τι πρέπει να κάνουμε» στο «πώς το κάνουμε σωστά και υπεύθυνα». Το στοίχημα δεν είναι μόνο θεσμικό, αλλά υπαρξιακό για κάθε εταιρεία που επιδιώκει να παραμείνει σχετική σε μια αγορά που απαιτεί υπευθυνότητα — και επιβραβεύει την διακυβέρνηση που μπορεί να την αποδείξει.

Η ενίσχυση της εταιρικής διακυβέρνησης είναι άμεσα συνδεδεμένη με τη βιωσιμότητα του ίδιου του επιχειρηματικού μοντέλου. Οι εταιρείες που διαθέτουν ισχυρή και υπεύθυνη διοίκηση:

Αντιμετωπίζουν καλύτερα κινδύνους (νομικούς, περιβαλλοντικούς, κοινωνικούς) και ενισχύουν την ανθεκτικότητά τους.

Ενισχύουν την εμπιστοσύνη των επενδυτών, των εργαζομένων και της αγοράς — γεγονός που μπορεί να αποφέρει πρόσβαση σε φθηνότερη χρηματοδότηση και ελκυστικότητα για ταλαντούχους εργαζόμενους.

Ενσωματώνουν τη διάρκεια στο επιχειρηματικό τους σχέδιο — δηλαδή δεν στοχεύουν στο γρήγορο κέρδος αλλά στη μακροχρόνια αξία για όλους τους stakeholders.

Οι πρόσφατες εξελίξεις

Στο ευρωπαϊκό πλαίσιο, οι βασικές νομοθετικές πρωτοβουλίες – όπως η Corporate Sustainability Due Diligence Directive (CSDDD) και η Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) – περιλαμβάνουν σαφή στοιχεία διακυβέρνησης εταιρειών: θέματα εποπτείας διοικητικών συμβουλίων, μοντέλα λογοδοσίας, συμμόρφωση με ανθρωπίνων δικαιωμάτων και περιβαλλοντικές απαιτήσεις, καθώς και διασύνδεση αμοιβής διευθυντικών στελεχών με ESG στόχους. Για παράδειγμα, με την CSDDD, οι μεγάλες εταιρείες θα υποχρεούνται να εφαρμόζουν σχέδια μετάβασης προς εξισορρόπηση με τον στόχο της συμφωνίας του Παρισιού.

Ταυτόχρονα, το πλαίσιο αναφοράς μετατοπίζεται: η «διπλή ουσιότητα» (double materiality) — δηλαδή το πώς η επιχείρηση επηρεάζει το περιβάλλον/την κοινωνία και πώς οι παράγοντες αυτοί επηρεάζουν την ίδια την επιχείρηση — καθίσταται κεντρική έννοια.

Ωστόσο, υπάρχει και η άλλη πλευρά: ο ευρωπαϊκός «κύκλος απλοποίησης». Το πακέτο Omnibus I Directive που παρουσιάστηκε από την European Commission τον Φεβρουάριο 2025 φιλοδοξεί να «απλοποιήσει» τις υποχρεώσεις για εταιρείες, αυξάνοντας τα όρια υπαγωγής και δίνοντας περισσότερο χρόνο μετάβασης.

Για παράδειγμα: Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συμφώνησε τη 23 Ιουνίου 2025 σε διαπραγματευτικό μανιφέστο που προβλέπει αύξηση του ορίου για τις εταιρείες που υπάγονται στην CSRD στα 1 000 εργαζόμενους και καθιέρωση επιπλέον όρων για τη CSDDD (π.χ. 5 000 εργαζόμενοι και καθαρό κύκλο εργασιών 1,5 δισ. €) προκειμένου να «ανακουφισθεί» το κανονιστικό βάρος.

Οι κρίσιμες προκλήσεις

Η εταιρική διακυβέρνηση μετατρέπεται λοιπόν σε κρίσιμο «στοίχημα» με πολλές διαστάσεις:

1. Ενσωμάτωση της διακυβέρνησης στην στρατηγική

Η καλή διακυβέρνηση δεν αρκεί να υπάρχει στα χαρτιά. Απαιτείται να είναι ενσωματωμένη στη δομή, τη λειτουργία και τη λήψη αποφάσεων της επιχείρησης — π.χ., η σύνθεση του Διοικητικού Συμβουλίου, η διαχείριση κινδύνων, η διαφάνεια για συμβούλους και συνδεδεμένα μέρη. Το στοίχημα είναι η διοίκηση να μην είναι «διακοσμητική» αλλά ουσιαστική.

2. Σύνδεση αμοιβών με ESG στόχους

Η σύνδεση της αμοιβής της διοίκησης με περιβαλλοντικούς και κοινωνικούς στόχους αναδεικνύεται σε εργαλείο διακυβέρνησης — ενθαρρύνει τη λήψη αποφάσεων με μακροχρόνια προοπτική.

Χωρίς πραγματικά και μετρήσιμα KPI, όμως, υπάρχει κίνδυνος η σύνδεση να είναι περισσότερο συμβολική.

3. Αλυσίδες αξίας και υπεύθυνη λειτουργία

Η CSDDD απαιτεί από τις επιχειρήσεις να αξιολογήσουν κινδύνους όχι μόνο στις δραστηριότητές τους αλλά και στην αλυσίδα αξίας — δηλαδή στους προμηθευτές, υπεργολάβους κ.λπ. Αυτό φέρνει στο επίκεντρο τη διακυβέρνηση πιστοποιήσεων, παρακολούθησης και πλατφορμών συμμόρφωσης. Η διοίκηση πρέπει να εξασφαλίζει ότι η εταιρεία δεν «ξεφεύγει» από τις υποχρεώσεις μέσω τρίτων.

4. Ισορροπία μεταξύ ρυθμιστικού πλαισίου και επιχειρηματικότητας

Η προσπάθεια για «απλοποίηση» των κανόνων αναδεικνύει έναν δεύτερο άξονα: η επιχείρηση πρέπει να λειτουργεί αποδοτικά και ανταγωνιστικά, σε ένα περιβάλλον που δεν την «πνίγει» με γραφειοκρατία. Η πρόκληση είναι να υπάρξει ένα πλαίσιο που ενισχύει τη διακυβέρνηση χωρίς να καταστήσει την επιχειρηματική δραστηριότητα δυσβάσταχτη.

5. Αλήθεια στη λογοδοσία: όχι μόνο reporting αλλά δράση

Η διακυβέρνηση πρέπει να συνοδεύεται από πράξεις, όχι μόνο αναφορές. Ο μεγάλος κίνδυνος είναι το «greenwashing» ή η «governance-washing» — δηλαδή η δημιουργία εντυπώσεων χωρίς ουσιαστική αλλαγή συμπεριφοράς. Οι επενδυτές, οι πελάτες και η κοινωνία αναμένουν αποδείξεις πέρα από τα λόγια.

Πηγή: www.mononews.gr