ΣτΕ για ΝΟΚ: Ποιες οικοδομικές άδειες “ξεπαγώνουν”
Το Ε΄ Τμήμα του Συμβουλίου της Επικρατείας δημοσίευσε την γνωμοδότησή του επί του σχεδίου Προεδρικού Διατάγματος για την έγκριση του Ειδικού Σχεδίου Περιβαλλοντικού Ισοδυνάμου Αναβάθμισης Πόλεων (ΕΣΠΙΑΠ) για την αντιστάθμιση της χρήσης κινήτρων του ΝΟΚ, το οποίο κρίθηκε συνταγματικό και νόμιμο.
Αναλυτικότερα, το σχέδιο ΠΔ είχε κατατεθεί στο Ε΄ Τμήμα του ΣτΕ για νομοπαρασκευαστική επεξεργασία μετά τις αποφάσεις της Ολομέλειας του Ανωτάτου Ακυρωτικού Δικαστηρίου (146-149/2025) και σήμερα δημοσιεύθηκε η υπ΄ αριθμ. 135/2025 γνωμοδότηση (προεδρεύουσα η σύμβουλος Επικρατείας Ρωξάνη Γιαννουλάτου και εισηγητής ο πάρεδρος Ανδρέας Σκούφαλος), με την οποία αίρεται η ασάφεια ως προς τη χρήση κινήτρων του ΝΟΚ.
Το νέο θεσμικό πλαίσιο προβλέπει μηχανισμό περιβαλλοντικού ισοδυνάμου, που θεσπίστηκε με τον ν. 5197/2025 (άρθρο 68), για τη ρύθμιση των οικοδομικών αδειών που είχαν εκδοθεί πριν από τις σχετικές ακυρωτικές αποφάσεις. Πρόκειται κυρίως για άδειες που είτε έχουν ακυρωθεί με δικαστικές αποφάσεις είτε είχαν προσβληθεί έως τις 11 Δεκεμβρίου 2024, και επομένως καταλαμβάνονται από την αντισυνταγματικότητα που έκρινε το Δικαστήριο.
Στο πλαίσιο του μηχανισμού προβλέπεται η σύσταση Ειδικού Σχεδίου Περιβαλλοντικού Ισοδυνάμου Αναβάθμισης Πόλεων, το οποίο θα χρηματοδοτείται από καταβολές περιβαλλοντικού ισοδυνάμου εκ μέρους των ενδιαφερομένων. Προβλέπεται, επίσης, διαδικασία επανέκδοσης οικοδομικών αδειών, η οποία διαφοροποιείται ανάλογα με το στάδιο ολοκλήρωσης του φέροντος οργανισμού κάθε οικοδομής.
Η επιλογή των μέτρων περιβαλλοντικού ισοδυνάμου θα πραγματοποιείται σε επίπεδο δημοτικής ενότητας ή, για τα μητροπολιτικά συγκροτήματα Αθήνας και Θεσσαλονίκης, σε επίπεδο δήμου. Η διαδικασία θα βασίζεται σε περιβαλλοντικό προέλεγχο ή, εφόσον απαιτείται, σε στρατηγική μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων.
Συγκεκριμένα, η ανακοίνωση του ΣτΕ έχει ως εξής:
«Με το 135/2025 πρακτικό επεξεργασίας του Ε΄ Τμήματος του Συμβουλίου της Επικρατείας (Προέδρος: Ρ. Γιαννουλάτου, Σύμβουλος, Εισηγητής: Α. Σκούφαλος. Πάρεδρος) κρίθηκε νόμιμο σχέδιο προεδρικού διατάγματος, το οποίο καταρτίστηκε ύστερα από τις 146-149/2025 αποφάσεις της Ολομελείας του Δικαστηρίου σχετικά με την αντισυνταγματικότητα του συστήματος κινήτρων του ΝΟΚ. Το σχέδιο διατάγματος καταρτίστηκε σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 5197/2025, με το άρθρο 68 του οποίου θεσπίστηκε μηχανισμός περιβαλλοντικού ισοδυνάμου για την αντιμετώπιση της χρήσης κινήτρων και προσαυξήσεων βάσει οικοδομικών αδειών που είχαν εκδοθεί πριν από την έκδοση των παραπάνω ακυρωτικών αποφάσεων του Δικαστηρίου. Πρόκειται, ιδίως, για τις οικοδομικές άδειες που είτε έχουν ακυρωθεί με δικαστική απόφαση είτε είχαν προσβληθεί μέχρι την 11.12.2024, άρα καταλαμβάνονται από την αντισυνταγματικότητα που διέγνωσε το Δικαστήριο και είναι πολύ πιθανό να ακυρωθούν.
Ο μηχανισμός περιλαμβάνει Ειδικό Σχέδιο Περιβαλλοντικού Ισοδυνάμου Αναβάθμισης Πόλεων (ΕΣΠΙΑΠ), το οποίο χρηματοδοτείται από ποσά περιβαλλοντικού ισοδυνάμου που καταβάλλουν οι ενδιαφερόμενοι, και επανέκδοση των οικοδομικών αδειών με διαδικασία που διαφοροποιείται ανάλογα με το αν έχει ολοκληρωθεί ή όχι ο φέρων οργανισμός της οικοδομής. Ο μηχανισμός περιλαμβάνει την επιλογή των καταλληλότερων μέτρων περιβαλλοντικού ισοδυνάμου από αυτά που προβλέπει ο ν. 5197/2025 (άρθρο 68 παρ. 2) σε επίπεδο δημοτικής ενότητας ή, για τα μητροπολιτικά συγκροτήματα Αθήνας και Θεσσαλονίκης, δήμου, τούτο δε βάσει περιβαλλοντικού προελέγχου ή, εφόσον συντρέχει περίπτωση, στρατηγικής μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων.
Το Ε΄ Τμήμα, επαναλαμβάνοντας νομολογία του Ανωτάτου Ειδικού Δικαστηρίου, δέχθηκε ότι, στην περίπτωση εννόμων σχέσεων που έχουν κριθεί αμετακλήτως με δικαστικές αποφάσεις, ο νομοθέτης δεν κωλύεται να ρυθμίσει και πάλι τις σχέσεις αυτές με νέους κανόνες δικαίου, εφόσον αυτοί έχουν γενικό χαρακτήρα και δεν ρυθμίζουν μεμονωμένη σχέση. Κατά συνέπεια, το προπεριγραφόμενο σύστημα, που εισήχθη μετά την έκδοση των παραπάνω ακυρωτικών αποφάσεων του Δικαστηρίου, κρίθηκε ως συμβατό με το Σύνταγμα, διότι η, τυχόν, επανέκδοση των παραπάνω οικοδομικών αδειών θα είναι προϊόν νέου διαφορετικού νομοθετικού καθεστώτος, το οποίο δεν αποσκοπεί στην επίλυση συγκεκριμένης διαφοράς, αλλά στη θέσπιση γενικής και αφηρημένης ρύθμισης με κριτήρια αντικειμενικά (ολοκλήρωση ή μη φέροντος οργανισμού κ.λπ.) και απρόσωπα.
Κρίθηκε, όμως, ότι, κατά την έννοια των εξουσιοδοτικών διατάξεων, η, τυχόν, επανέκδοση των παραπάνω οικοδομικών αδειών προϋποθέτει την ολοκλήρωση περιβαλλοντικού προελέγχου του σχεδίου, που εκπονείται, κατά τα προαναφερόμενα, σε τοπικό επίπεδο, ή, εάν χρειάζεται, στρατηγικής μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων».
Πηγή: www.news247.gr
