Μίλτος Ζαμπάρας: Μεγαβάτ στα λόγια – Μπλακ άουτ στη στρατηγική

1. Από τη βίαιη απολιγνιτοποίηση στη σημερινή επικοινωνιακή φούσκα

Τις τελευταίες ημέρες παρακολουθούμε ένα ακόμη επικοινωνιακό πυροτέχνημα από την κυβέρνηση Μητσοτάκη: μια πανηγυρική φιέστα για την «υπογραφή συμφωνιών υδρογονανθράκων» που δεν είναι ούτε νέες, ούτε ουσιαστικές, ούτε προϊόν σοβαρής στρατηγικής. Πρόκειται απλώς για την αλλαγή εταιρικής σύνθεσης σε μια ήδη υπάρχουσα άδεια, παγωμένη εδώ και έξι χρόνια — και όμως παρουσιάζεται σαν εθνική επιτυχία.

Ακόμη και οι φιλικές στην κυβέρνηση αναφορές μιλούν για farm-in σε παγωμένη εδώ και χρόνια παραχώρηση, με προοπτική όχι πριν το 2026 και πιθανή παραγωγή στις αρχές της δεκαετίας του 2030, με πιθανότητες αξιοποιήσημου κοιτάσματος 15-18%, συνεπώς καμία «άμεση» ανακούφιση για τον καταναλωτή ή την οικονομία.
Την ίδια στιγμή, παραμένει αναπάντητο το κρίσιμο ερώτημα:

Γιατί μειώθηκε το ποσοστό της HelleniQ Energy (ΕΛΠΕ) — όπου το Δημόσιο διατηρεί 31% — από 25% στο 10%; Με ποιο αντάλλαγμα και με ποια κριτήρια εκχωρήθηκε δημόσια περιουσία;

Η κυβέρνηση οφείλει απαντήσεις. Η απεμπόληση δημόσιων συμφερόντων δεν μπορεί να περνά στα ψιλά επειδή συνοδεύεται από δελτία τύπου και χαμόγελα μπροστά στις κάμερες.

2. Τι είχε προηγηθεί

Αξίζει να σημειωθεί ότι την περίοδο 2015-2019 ωρίμασαν κρίσιμες παραχωρήσεις (Ιόνιο, Block 10 Κυπαρισσίας, δυτικά & νοτιοδυτικά της Κρήτης κ.ά.), με αυστηρές περιβαλλοντικές ρήτρες, και ισχυρό τον δημόσιο ρόλο των τότε ΕΛΠΕ, οι σχετικές συμβάσεις κατατέθηκαν και κυρώθηκαν το 2019. Έκτοτε, αδειοδοτήσεις και μελέτες σέρνονται, με αποχωρήσεις σχημάτων και διαρκείς ανακοινώσεις χωρίς υλοποίηση.

3. Από την αυτάρκεια στην εξάρτηση

Το ενεργειακό αποτύπωμα της ΝΔ έχει σταθερό μοτίβο: αποδόμηση υπαρκτών δυνατοτήτων της χώρας και πρόσδεση σε πανάκριβες εισαγωγές:

• Βίαιη απολιγνιτοποίηση χωρίς σχέδιο δίκαιης μετάβασης: ήδη από το 2020 η άμεση επίπτωση σε 5.200 εργαζομένους στη λιγνιτική αλυσίδα τεκμηριώθηκε σε επίσημη αποτίμηση, ενώ στη Δυτική Μακεδονία πάνω από 10% της απασχόλησης και 34% της Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας συνδέονταν με τον λιγνίτη, με επακόλουθη κατάρρευση τοπικής οικονομίας.
• Έκρηξη εισαγωγών φυσικού αερίου με βαρύ αποτύπωμα LNG: το 2024 οι εισαγωγές έφτασαν 69,37 TWh (+2,45% σε σχέση με 2023), με τη Ρεβιθούσα το 2023 να αποτελεί την κύρια πύλη εισαγωγής LNG/φυσικού αερίου με 43,55% (πηγή ΔΕΣΦΑ).
• Για να «σβήσει» την ακρίβεια ρεύματος, το κράτος μοίρασε €9 δισ. (2021-22) σε επιδοτήσεις, το μεγαλύτερο ως % ΑΕΠ στην ΕΕ. Συνολικά €10 δισ. μέχρι το 2023, χωρίς να αλλάξει τις δομές κόστους και επί της ουσίας ενισχύοντας την αισχροκέρδεια.

4. Ο λογαριασμός στους πολίτες

Παρά τα «πανηγύρια», οι πολίτες πληρώνουν:

• Οι τιμές ηλεκτρικού στα νοικοκυριά στην ΕΕ παραμένουν σε επίπεδα πολύ πάνω από τα προ κρίσης:  2025: €28,72/100 kWh μέσος όρος ΕΕ (η Ελλάδα κινείται στα υψηλά της κλίμακας τα τελευταία έτη). Οι λογαριασμοί ρεύματος αυξήθηκαν >60% σε σχέση με το 2019.
• Η ενεργειακή φτώχεια επιδεινώθηκε: το 2023 η Ελλάδα είχε το υψηλότερο ποσοστό καθυστερήσεων σε λογαριασμούς κοινής ωφέλειας στην ΕΕ, 33% του πληθυσμού (Eurostat/μελέτες 2023-24).
• Η ίδια η κυβέρνηση αναγκάστηκε σε νέους γύρους επιδοτήσεων στον λογαριασμό ρεύματος (Δεκ. 2024), αναγνωρίζοντας εμμέσως το πρόβλημα του κόστους, ενισχύοντας τον φαύλο κύκλο της αισχροκέρδειας.

5. Και ενώ συμβαίνουν αυτά… αποτυχία και στις ΑΠΕ

Η κυβέρνηση δεν απέτυχε μόνο στα ορυκτά καύσιμα, απέτυχε και στην πράσινη μετάβαση, λειτουργώντας με τρόπο καταστροφικό για τις τοπικές κοινωνίες και τις τοπικές οικονομίες. Ταυτόχρονα, η αδιέξοδη πολιτική οδήγησε το 2023 και το 2024 καταγράφονται οι μεγαλύτερες περικοπές παραγωγής ΑΠΕ στην ιστορία της χώρας.

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία των διαχειριστών:

• Το 2023, χάθηκαν από το σύστημα 350–400 GWh πράσινης ενέργειας.
• Το 2024, οι περικοπές κινούνται ανοδικά και αναμένεται να ξεπεράσουν τις 500–550 GWh.

6. Η αποτυχία στο καλώδιο Ελλάδα–Κύπρος

Ακόμη και στο στρατηγικό έργο διασύνδεσης Ελλάδα–Κύπρος, η κυβέρνηση απέτυχε. Παρά τη δεσμευμένη ευρωπαϊκή χρηματοδότηση άνω των 650 εκατ. ευρώ και την ιστορική ευκαιρία να συνδεθεί η Κύπρος με το ευρωπαϊκό δίκτυο, το έργο καταρρέει μέσα από καθυστερήσεις, παλινωδίες και κυβερνητική αδράνεια. Ένα από τα σημαντικότερα ενεργειακά projects της Μεσογείου, μετατράπηκε σε ακόμη μια χαμένη ευκαιρία.

Το ενεργειακό «μίγμα» της ΝΔ έχει οδηγήσει σε έναν συνδυασμό που συναντάται μόνο σε αποτυχημένα ενεργειακά μοντέλα:

• Με τις εισαγωγές LNG να εκτοξεύονται
• Με τους καταναλωτές να πληρώνουν πανάκριβο ρεύμα
• Με την ενεργειακή φτώχεια σε ιστορικό υψηλό
• Με κατάρρευση παραγωγής
• Με τη βιομηχανία να πληρώνει από τα πιο ακριβά τιμολόγια στην Ευρώπη
• Με εγκατάληψη λιγνιτικών παροχών χωρίς ανάταξη
• Με στρεβλή, φαραωνική και καταστροφική ανάπτυξη ΑΠΕ και περικοπές
• Με υδρογονάνθρακες που μένουν στα χαρτιά
• Με τεράστιο δημοσιονομικό κόστος
• Με επικοινωνία αντί για πολιτική.

Αυτή δεν είναι ενεργειακή πολιτική. Είναι συστηματική αποτυχία που πληρώνει ο πολίτης, η οικονομία και η χώρα. Και όσο η κυβέρνηση ανακυκλώνει την ίδια public relations (PR) συνταγή, η Ελλάδα βυθίζεται πιο βαθιά σε ένα ενεργειακό αδιέξοδο που απαιτεί πολιτική αλλαγή, σοβαρό σχεδιασμό και πραγματική στρατηγική.

Η Ελλάδα δεν μπορεί να συνεχίσει να πορεύεται με πυροτεχνήματα, παλινωδίες και ενεργειακές εξαρτήσεις που τη γονατίζουν οικονομικά και την αφήνουν εκτεθειμένη σε διεθνείς πιέσεις και αστάθειες. Χρειάζεται μια νέα Εθνική ενεργειακή στρατηγική που θα στηρίζεται σε τρεις αδιαπραγμάτευτους πυλώνες: ασφάλεια, αυτάρκεια και μείωση της εξάρτησης από εισαγόμενα καύσιμα. Χρειαζόμαστε ισχυρές δημόσιες επενδύσεις, Ενεργειακές κοινότητες για αυτοπαραγωγή/αυτοκαταναλωση (net metering) σε Δήμους, ΔΕΥΑ, ΤΟΕΒ, αγρότες, δίκαιη μετάβαση στις λιγνιτικές περιοχές, στήριξη της εθνικής βιομηχανίας για μείωση του ενεργειακού κόστους και προστασία του καταναλωτή. Μια στρατηγική που θα αξιοποιεί το εγχώριο δυναμικό, θα μειώνει το κόστος ενέργειας και θα θωρακίζει τη χώρα απέναντι στις διεθνείς κρίσεις.
Η Ελλάδα έχει τις δυνατότητες, αυτό που λείπει είναι η πολιτική βούληση να χτιστεί ένα ενεργειακό μοντέλο βιώσιμο, δημοκρατικό και ανταγωνιστικό, ένα μοντέλο που θα υπηρετεί την κοινωνία, όχι την επικοινωνία.

*Ο Δρ. Μίλτος Ζαμπάρας είναι βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ και Τομεάρχης Περιβάλλοντος και Ενέργειας

Πηγή: www.news247.gr