Γιατί έκανε έφοδο η Επιτροπή Ανταγωνισμού σε ΔΕΗ, ΗΡΩΝ και Enerwave

Στο μικροσκόπιο της Επιτροπής Ανταγωνισμού και της ΡΑΕΕΥ μπαίνουν τα αίτια που οδήγησαν στις υψηλές τιμές ενέργειας το 2024 και προκειμένου να συγκεντρώσει δεδομένα που δεν είναι δημόσια, πραγματοποίησε χθες  αιφνιδιαστικό επιτόπιο έλεγχο  στα γραφεία τριών παραγωγών ενέργειας (ΔΕΗ, ΗΡΩΝ και Enerwave- της Helleniq Energy)  δραστηριοποιούμενων στην παραγωγή και χονδρική προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας στο πλαίσιο σχετικής αυτεπάγγελτης έρευνας της.

Αντικείμενο της έρευνας είναι η ακεραιότητα και τη διαφάνεια στη χονδρική αγορά ενέργειας, και επιχειρεί να διαπιστώσει αν οι μεγάλες αυξήσεις τιμών που έγιναν τον Ιούλιο και τον Σεπτέμβριο του 2024, ήταν και αποτέλεσμα του τρόπου υποβολής προσφορών (bidding behaviours) και των αλλαγών στη διαθέσιμη παραγωγή. Δηλαδή αν χρησιμοποιήθηκε άσκηση ισχύος (market power) και αν επιχειρήθηκε να επηρεαστεί η αγορά μέσω τεχνητής απόσυρσης ισχύος (capacity withholding), κατάχρησης δεσπόζουσας θέσης, στρατηγικής τιμολόγησης σε περιόδους μειωμένης προσφορά και αύξησης της ζήτησης και να εξεταστεί αν υπήρξαν μονοπωλιακές πρακτικές, χειραγώγηση της αγοράς και συντονισμένες συμπεριφορές.

Η μελέτη του ACER

Έναυσμα για την έρευνα είναι τα στοιχεία που ανέδειξε η πρόσφατη μελέτη του ACER (Οργανισμού Συνεργασίας των Ρυθμιστικών Αρχών ενέργειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης ), που δημοσιεύτηκε στις 5-11-2025 με θέμα: «Χονδρική αγορά ενέργειας το 2025», το έτος δηλαδή που οι τιμές στην Ελλάδα με τη δύση του ηλίου εκτοξεύτηκαν έως και σε 1.000 ευρώ ανά μεγαβατώρα.

Άλλες πηγές αναφέρουν ότι αφορμή για την έρευνας της Επιτροπής Ανταγωνισμού ήταν και οι σχετικές καταγγελίες που έγιναν από τη βιομηχανία, παρουσιάζοντας στοιχεία για τον τρόπο που οδηγήθηκε η ελληνική αγορά στις υψηλές τιμές το καλοκαίρι και το Σεπτέμβριο του 2024. Καθώς αντικείμενο της μελέτης ήταν οι ημέρες που σημειώθηκε στην αγορά χονδρεμπορικής ρεκόρ υψηλών τιμών, μέχρι και  900 ευρώ/MWh, πηγές της αγοράς, εικάζουν ότι η επιτόπια έρευνα έγινε στις εταιρείες παραγωγής ενέργειας που πραγματοποίησαν αγοραπωλησίες ενέργειας σε αυτές τις τιμές.

Μελετώντας τις υψηλές τιμές του καλοκαιριού 2024 στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, η  ευρωπαϊκή Αρχή (ACER) περιέγραψε πώς η αγορά βρέθηκε αντιμέτωπη με έναν συνδυασμό εξαιρετικά υψηλής ζήτησης – λόγω καύσωνα και επιβαρυμένου συστήματος ψύξης –, περιορισμένης διαθεσιμότητας ευέλικτων μονάδων, καθώς και χαμηλής διαθεσιμότητας υδροηλεκτρικών αποθεμάτων.

Παράλληλα, αρκετές διασυνδέσεις υπολειτουργούσαν ή είχαν περιορισμούς λόγω συντηρήσεων, γεγονός που αποδυνάμωσε τον μηχανισμό implicit coupling, δηλαδή τον αυτόματο ευρωπαϊκό αλγόριθμο που διασφαλίζει την ομαλή ροή ηλεκτρικής ενέργειας ανάμεσα στις χώρες της ΕΕ. Ο ACER υπογραμμίζει ότι σε τέτοιες περιστάσεις, η αγορά γίνεται ευάλωτη σε τακτικές όπως η τεχνητή απόσυρση ισχύος (capacity withholding), που μειώνει την προσφορά και αυξάνει τις τιμές.

Αναφέρει στη σχετική μελέτη ότι οι  συνθήκες που επικράτησαν   οδήγησαν σε ενδοημερήσιες peak τιμές κοντά στα 1.000 €/MWh και δημιούργησαν περιβάλλον στο οποίο η άσκηση ισχύος market power γίνεται πιο κερδοφόρα και  υπογράμμισε την  ανάγκη να εξετάσουν εις βάθος οι εθνικές ρυθμιστικές και ανταγωνιστικές αρχές το ενδεχόμενο άσκησης ισχύος αγοράς στην ελληνική αγορά ηλεκτρισμού.

Οι προσφορές

Η μελέτη της Ευρωπαϊκής Αρχής καταλήγει να καλεί τη ΡΑΑΕΥ και την Αρχή Ανταγωνισμού να εξετάσουν αν οι συμπεριφορές υποβολής προσφορών (bidding behaviours) ή οι αλλαγές στη διαθέσιμη παραγωγή μπορεί να χρησιμοποιήθηκαν για άσκηση market power, αν έγινε τεχνητή  απόσυρση  ισχύος (capacity withholding), κατάχρησης δεσπόζουσας θέσης, στρατηγική τιμολόγησης σε περιόδους μειωμένης προσφορά και αύξησης της ζήτησης και να εξεταστεί αν υπήρξαν μονοπωλιακές πρακτικές, χειραγώγηση της αγοράς και συντονισμένες συμπεριφορές.

Η αυτεπάγγελτη έρευνα της ΕΑ διενεργείται με τη συνδρομή της  Ρυθμιστικής Αρχής Αποβλήτων Ενέργειας και Υδάτων (ΡΑΑΕΥ), στο πλαίσιο συντονισμένης προσπάθειας των δύο Ανεξάρτητων Αρχών για τη διερεύνηση παραβάσεων στο πλαίσιο των διακριτών αρμοδιοτήτων τους.

Η Επιτροπή Ανταγωνισμού διερευνά ενδεχόμενες οριζόντιες συμφωνίες/εναρμονισμένες πρακτικές μεταξύ των ελεγχόμενων επιχειρήσεων με αντικείμενο την παρεμπόδιση, τον περιορισμό ή τη νόθευση του ανταγωνισμού κατά παράβαση των άρθρων 1 ν. 3959/2011 περί «Προστασίας του Ελεύθερου Ανταγωνισμού» και 101 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ), ιδίως μέσω του άμεσου ή έμμεσου καθορισμού τιμών και άλλων όρων συναλλαγής ή/και μέσω του περιορισμού ή του ελέγχου της παραγωγής/διάθεσης. Η ΕΑ διερευνά επίσης ενδεχόμενη καταχρηστική εκμετάλλευση δεσπόζουσας θέσης επιχείρησης, κατά παράβαση των άρθρων 2 ν. 3959/2011 και 102 ΣΛΕΕ, ιδίως μέσω της επιβολής μη δίκαιων τιμών ή άλλων όρων συναλλαγής ή/και μέσω του περιορισμού της παραγωγής/διάθεσης ηλεκτρικής ενέργειας.

Σημειώνεται ότι η διεξαγωγή ελέγχων γίνεται σε επιχειρήσεις από τις οποίες μπορεί να συλλεχθούν στοιχεία για αντι-ανταγωνιστικές πρακτικές στην ερευνώμενη αγορά και δεν προδικάζει ότι οι επιχειρήσεις έχουν εμπλακεί σε αντι-ανταγωνιστική συμπεριφορά ούτε προδικάζει το αποτέλεσμα της έρευνας.

Η μελέτη της ΡΑΑΕΥ και η επανεξέταση δεδομένων

Η ΡΑΑΕΥ έχει εκκινήσει αυτεπάγγελτη έρευνα για παραβιάσεις του Κανονισμού REMIT (Κανονισμός 1227/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την ακεραιότητα και τη διαφάνεια στη χονδρική αγορά ενέργειας, όπως τροποποιήθηκε από τον νέο Κανονισμό (ΕΕ) 2024/1106), από επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην αγορά ενέργειας.

Ειδικότερα, η ΡΑΑΕΥ που έχει ήδη εξετάσει αυτήν την περίοδο και είχε βγάλει τη σχετική μελέτη πριν από έναν μήνα, χωρίς να προκύπτει κάτι, σήμερα, επανεξετάζει τα δεδομένα σε περίπτωση που υπάρχουν επιπλέον στοιχεία, τα οποία μπορούν να αξιοποιηθούν. Κι αυτό γιατί στη μελέτη του ACER,   υπάρχει η επέκταση της ανάλυσης και για τις αρχές του Σεπτεμβρίου, δηλαδή πέρα από μια αρχική ανάλυση που είχε κάνει η ΡΑΑΕΥ για το καλοκαίρι.

Τι έλεγε η μελέτη του ACER: Να διερευνηθεί αν έγινε απόσυρση ισχύος και άσκηση ισχύος αγοράς

Ο ACER, μελέτησε τα δεδομένα για  ενενήντα τρεις μέρες, μεταξύ 15 Ιουνίου και 15 Σεπτεμβρίου 2024, οκτώ η ώρα το βράδυ της Ελλάδας. Διαπίστωσε ότι υπήρχαν ημέρες που η τιμή ήταν σε κανονικά επίπεδα υπήρχαν ημέρες που η τιμή ήταν πιο αυξημένη, πολύ αυξημένη και πάρα πολύ αυξημένη. Στα αγγλικά οι λέξεις ήταν «base», «line stressed», «critical» και «extreme». Και διαπίστωσε ότι όσο πας από το κανονικό στο πάρα πολύ πιεσμένο, συνοδεύονται  από διαφοροποιήσεις σε προσφορά και ζήτηση κάτι που οδήγησε σε πάρα πολύ αυξημένες τιμές.

Το πρώτο σκέλος της ανάλυσης του ACER εξετάζει πώς μεταβλήθηκε το σχήμα των καμπυλών προσφοράς και ζήτησης όταν η αγορά «στένεψε». Η αρχή ανακατασκεύασε τις ωριαίες καμπύλες από τις 15 Ιουνίου έως τις 15 Σεπτεμβρίου 2024, αξιοποιώντας 93 συνολικά παρατηρήσεις της αγοράς επόμενης ημέρας. Οι καμπύλες χωρίστηκαν σε τέσσερα σενάρια: Baseline, Stressed, Critical και Extreme, ανάλογα με το ύψος της τελικής τιμής.

Στο Baseline σενάριο, η μέση καμπύλη προσφοράς εμφανίζει φυσιολογική, ομαλή αύξηση με τη ζήτηση, ενώ η καμπύλη ζήτησης παραμένει επίσης ομαλή και φθίνουσα. Ωστόσο, στο Stressed και ακόμη περισσότερο στο Critical σενάριο, η μορφολογία της προσφοράς αλλάζει εντελώς: η καμπύλη γίνεται βαθύτερα κυρτή, με απότομες μετατοπίσεις τιμής κοντά στο σημείο εκκαθάρισης. Η ζήτηση, αντίστοιχα, εμφανίζει παρόμοια παραμόρφωση, δείχνοντας ότι σε συνθήκες πίεσης οι συμμετέχοντες εμφανίζονται διατεθειμένοι να πληρώσουν σημαντικά υψηλότερες τιμές για να εξασφαλίσουν φορτία.

Στο Critical σενάριο, ο ACER παρατηρεί έντονα «price jumps» – απότομες αυξήσεις της τιμής από τα 200 στα 900 ευρώ/MWh –, φαινόμενο που καταγράφεται τόσο στις προσφορές παραγωγής όσο και στα block orders.

Το συμπέρασμα της Αρχής είναι ότι η συμπεριφορά υποβολής προσφορών διαφοροποιείται σημαντικά όταν οι συμμετέχοντες αντιλαμβάνονται ότι η αγορά είναι στενή, κάτι που θα μπορούσε να συνδέεται ευθέως με την πιθανότητα άσκησης ισχύος αγοράς.

Το τελικό μήνυμα του ACER είναι διπλό: πρώτον, ότι η ελληνική και γενικότερα η νοτιοανατολική ευρωπαϊκή αγορά χρειάζεται μεγαλύτερο βαθμό διασύνδεσης και πραγματική ενοποίηση με την ΕΕ καθώς η ενοποιημένη αγορά ενέργειας μπορεί να περιορίσει υψηλές τιμές μόνο όταν υπάρχουν επαρκείς διασυνοριακές ροές. Δεύτερον, ότι η εποπτεία πρέπει να γίνει πιο ενεργητική, με πιο ισχυρή συμμετοχή των Ρυθμιστικών Αρχών και Ανταγωνισμού, προκειμένου να αποκλείεται η πιθανότητα να δημιουργούνται συνθήκες που μπορεί να περιορίζουν τον ανταγωνισμό ή να «φουσκώνουν» τεχνητά τις τιμές.

Διαβάστε επίσης:

Γιάννης Στουρνάρας: «Θαύμα» όσα έχουμε πετύχει μέχρι σήμερα στην ανάπτυξη στην Ελλάδα
Ο Χάρης Βαφειάς στο Nasdaq Tower: Οι τρεις εισηγμένες και ο μηδενικός δανεισμός

Πηγή: www.mononews.gr